Azbestoza – skąd się bierze? Jakie są jej objawy?

Azbest to minerał włóknisty, który był przed laty szeroko stosowany w budownictwie. Pył wdychany podczas pracy z azbestem może prowadzić do uszkodzenia tkanki płucnej i wystąpienia pylicy azbestowej, czyli azbestozy. Jakie są jej objawy? Kto jest na nią szczególnie narażony? Sprawdź, co warto wiedzieć o azbestozie i jakie inne choroby mogą wystąpić u osób narażonych na pył azbestowy.

Azbestoza – co to za choroba?

Azbestoza to choroba zawodowa wywołana przez wieloletnie wdychanie powietrza zawierającego włókna azbestu. Inaczej nazywana również pylicą azbestową, azbestoza prowadzi do zmian śródmiąższowych (włóknienia) w płucach.

Zastanawiasz się, czym właściwie jest azbest? To grupa minerałów o włóknistej budowie, które charakteryzują się elastycznością, wytrzymałością na rozciąganie i działanie czynników fizycznych i chemicznych. Cechy te sprawiły, iż azbest był w przeszłości powszechnie używany w budownictwie. Z czasem zauważono, iż u części osób związanych zawodowo z ekspozycją na azbest pojawiają się zmiany w miąższu płuc. W związku z jego szkodliwym działaniem azbest wycofano z użycia w większości państw świata (również w Polsce), ale choroba ciągle zbiera swoje żniwo – szacuje się, iż co roku na całym świecie z powodu azbestozy umiera 55 tysięcy osób.

Objawy azbestozy

Kiedy możesz podejrzewać, że masz pylicę azbestową? Zgłoś się do lekarza, jeżeli w przeszłości przez wiele lat (zwykle 10–20) występowało narażenie na szkodliwe działanie pyłu azbestowego i pojawiła się u Ciebie duszność. Ten objaw jest najczęstszy w azbestozie, polega na uczuciu braku powietrza i trudności z oddychaniem. Zwykle narasta z czasem i znacznie pogarsza jakość życia. Może też wystąpić u Ciebie produktywny kaszel. Jeżeli odkrztuszasz krwistą wydzielinę lub zauważasz znaczną utratę masy ciała, zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Takie symptomy mogą świadczyć o raku płuc.

Jak rozpoznać azbestozę?

Podejrzewasz, że cierpisz na azbestozę i zastanawiasz się, do kogo się zgłosić? Pierwsze kroki skieruj do lekarza rodzinnego. Porozmawia on z Tobą na temat Twoich objawów, zapyta Cię również o narażenie na pył azbestowy w przeszłości oraz w obecnym miejscu pracy. Następnie przejdzie do badania fizykalnego, które pozwoli mu na ocenę Twojego aktualnego stanu zdrowia. Będzie ono obejmowało m.in.: pomiar ciśnienia tętniczego, osłuchiwanie i opukiwanie klatki piersiowej oraz pomiar saturacji, czyli nasycenia krwi tlenem. Nie obawiaj się – badanie saturacji jest całkowicie bezinwazyjne. Polega na nałożeniu na palec specjalnego aparatu – pulsoksymetru, który bezboleśnie dokonuje pomiaru. Po badaniu lekarz podsumuje swoje spostrzeżenia i da Ci skierowanie na badanie RTG klatki piersiowej. Następnie skieruje Cię do specjalisty diagnostyki i leczenia chorób płucLink otwiera się w nowej karcie, czyli pulmonologa.

Pulmonolog wysnuwa podejrzenie azbestozy zwykle już na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów i wyniku badania RTG. Azbestoza daje w RTG obraz sugerujący śródmiąższowe włóknienie płuc. Specjalista poszerzy również diagnostykę o inne badania dodatkowe, w tym:

1. spirometrię i DLCO (badanie zdolności dyfuzji gazów w płucach) – badania te są całkowicie bezinwazyjne i pozwalają na ocenę funkcjonowania płuc. W trakcie ich wykonywania lekarz poprosi Cię o oddychanie przez specjalny ustnik. W określonych momentach otrzymasz polecenie nabrania głębokiego wdechu i gwałtownego wypuszczenia powietrza z płuc;

2. gazometrię krwi tętniczej – umożliwia m.in. ocenę ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi. Jego obniżenie wskazuje na niedotlenienie organizmu;

3. RTG klatki piersiowej – lekarz wykona to badanie, jeśli nie zlecił go wcześniej lekarz pierwszego kontaktu;

4. HRCT, czyli wysokiej czułości tomografia komputerowa – badanie to pozwoli na bardzo dokładną ocenę Twojej tkanki płucnej. Jeśli zmagasz się z azbestozą, w miąższu płuc będą widoczne rozsiane zwłóknienia miąższu, pogrubienie i zwłóknienia opłucnej;

5. biopsję płuc – badanie mikroskopowe materiału pobranego z płuca pozwala na uwidocznienie zwłóknień miąższu oraz fragmentów azbestu. Biopsję wykonuje się zwykle podczas bronchoskopii, czyli badania endoskopowego, pozwalającego na ocenę dróg oddechowych.

Jeżeli zmagasz się z azbestozą, w Twoich badaniach krwi mogą ulec podwyższeniu parametry stanu zapalnego (CRP, OB). Możliwe jest również wykrycie u Ciebie obecności czynnika reumatoidalnego i przeciwciał przeciwjądrowych.

Może zainteresują Cię również artykuły:

1. Jakie są rodzaje badań płuc i jak się do nich przygotować?Link otwiera się w nowej karcie

2. Idiopatyczne włóknienie płuc – przebieg, objawy i leczenie chorobyLink otwiera się w nowej karcie

3. Zapalenie płuc – jakie są najczęstsze przyczyny choroby?Link otwiera się w nowej karcie

Metody leczenia azbestozy

Jeżeli rozpoznano u Ciebie azbestozę, zgłoś się do pulmonologa (specjalisty chorób płuc), ale również upewnij się, iż Twoje miejsce pracy jest bezpieczne i wolne od pyłu azbestowego. Jeżeli masz z nim do czynienia – koniecznie stosuj podczas pracy środki ochrony. Pamiętaj, iż zapewnienie ich jest obowiązkiem pracodawcy. Jeżeli palisz papierosy – koniecznie zerwij z nałogiem! W razie potrzeby możesz poprosić o pomoc swojego lekarza rodzinnego.

Nie istnieje leczenie przyczynowe pylicy azbestowej. W zależności od wyników Twoich badań i zgłaszanych objawów lekarz dobierze odpowiednie dla Ciebie leczenie objawowe. Może ono obejmować:

1. doustne leki sterydowe lub azatioprynę – mają one na celu zahamowanie procesu zapalnego w płucach;

2. kolchicynę – lek spowalniający proces włóknienia w płucach;

3. szczepienie ochronne przeciwko Streptococcus pneumoniae i przeciwko grypie;

4. tlenoterapię – u osób z obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu w krwi tętniczej (poniżej 55 mmHg).

Niekiedy u osób z ciężką azbestozą konieczne jest leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu opłucnej lub przeszczepie płuc. Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi dostatecznych efektów, porozmawiaj o możliwościach leczenia chirurgicznego z pulmonologiem. W razie potrzeby skieruje Cię on do torakochirurga.

1. Dowiedz się też więcej na temat: Nowotwór płuc – przyczyny, objawy, sposoby leczeniaLink otwiera się w nowej karcie

Jakie inne choroby mogą wystąpić po ekspozycji na azbest?

Szkodliwy wpływ azbestu na Twój organizm może skutkować wystąpieniem także innych niż pylica azbestowa schorzeń. Sprawdź, jakie to choroby:

1. łagodne zwłóknienie opłucnej (błony otaczającej płuca), mogące objawiać się dusznością;

2. międzybłoniak opłucnej (złośliwy nowotwór opłucnej), we wczesnej fazie zwykle bezobjawowy. Z czasem pojawiają się kaszel, trudności z oddychaniem i zmniejszenie masy ciała;

3. rak płuc, najczęściej gruczolakorak (45% przypadków) i rak kolczystokomórkowy (42% chorych). Ryzyko raka płuc wywołanego ekspozycją na azbest jest wielokrotnie wyższe u osób palących papierosy;

4. zastoinowa niewydolność serca, wtórna do występującego w azbestozie zwiększonego oporu płucnego;

5. nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego, nadnerczy, jajników, krtani lub nerek.

Pamiętaj, iż ryzyko wystąpienia chorób związanych z ekspozycją na azbest zwiększa się wraz z czasem trwania narażenia na pył azbestowy. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów zgłoś się na konsultację lekarską.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Bhandari J., Thada P., Sedhai Y., Asbestosis, “StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555985/.

2. Pira E. i in., Exposure to asbestos: past, present and future, “Journal of Thoracic Disease”, 2018, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5830559/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.