Toczeń na rękach – dowiedz się, czym jest ta choroba

Toczeń na rękach to koncentracja objawów tocznia układowego w obrębie kończyn górnych. W przebiegu tej przewlekłej i podstępnej choroby dochodzi do wytwarzania przeciwciał wobec własnych elementów komórek. Zapoznaj się z możliwymi dolegliwościami tocznia na ręce i sprawdź, z jakimi schorzeniami toczeń rumieniowaty powinien być różnicowany.

Czym charakteryzuje się toczeń na rękach?

Toczeń (systemic lupus erythematosus – SLE) to układowa choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której przebiegu dochodzi do uszkodzenia wielu narządów. W toczniu układ odpornościowy kieruje przeciwciała przeciw elementom komórkowym własnego organizmu. Etiologia tocznia wciąż nie jest do końca poznana. Uważa się, że choroba rozwija się u osób genetycznie predysponowanych po kontakcie z czynnikiem wyzwalającym, np. w wyniku infekcji, zaburzeń hormonalnych, przyjmowania wybranych leków czy działania czynników środowiskowych. W toczniu układowymLink otwiera się w nowej karcie (zwanym też trzewnym) obserwuje się niezwykle wiele objawów. W przypadku gdy dolegliwości koncentrują się w obrębie kończyn górnych, mówi się o toczniu na rękach. 

Jakie mogą być objawy tocznia na rękach?

W przebiegu tocznia trzewnegoLink otwiera się w nowej karcie w obrębie ręki najczęściej stwierdzane są następujące dolegliwości:

1. objawy ze strony układu ruchu – zmiany w stawach i mięśniach, 

2. zmiany skórne, 

3. zmiany naczyniowe.

Zazwyczaj towarzyszą im objawy ogólne.

Objawy skórne

W obrębie kończyn górnych nierzadko występuje toczeń skórnyLink otwiera się w nowej karcie. Choroba daje zazwyczaj szereg dolegliwości, które nasilają się na skutek działania promieniowania ultrafioletowego. Towarzyszyć jej mogą m.in.: zmiany skórne rumieniowo-bliznowaciejące typowe dla rumienia krążkowego, pokrzywka, zgrubienia tkanki podskórnej – guzki, które ustępując, pozostawiają po sobie wgłębienia (najczęściej obserwuje się je na ramionach). 

Objawy naczyniowe

W toczniu na rękach może pojawić się szereg zmian naczyniowych. Jedną z możliwych jest objaw Raynauda. To nagłe blednięcie, sinienie i zaczerwienienie kończyn (zwłaszcza palców) na skutek odruchowych skurczów naczyń obwodowych. Chorobie towarzyszyć mogą również takie zmiany naczyniowe, jak

1. siność siatkowata (na skórze kończyn pojawiają się sine lub sinoróżowe, mozaikowate wzory w wyniku zaburzenia regulacji skurczu i rozkurczu obwodowych naczyń krwionośnych),

2. teleangiektazje (tzw. pajączki naczyniowe) wałów paznokciowych, 

3. wybroczyny na płytkach paznokciowych, podobne do wbitej drzazgi.

Piśmiennictwo donosi o rzadkich przypadkach obustronnego zapalenia naczyń rąk w toczniu. To niebezpieczna dolegliwość, gdyż gwałtownie może przechodzić w zgorzel (martwicę tkanek, zwaną też gangreną).

Zmiany w układzie ruchu

Kolejnym powszechnym przejawem tocznia na rękach są zmiany w układzie ruchu. Choroba często zajmuje stawy – najczęściej w obrębie palców i nadgarstków. Zmiany stawowe mogą się pojawić kilka miesięcy i lat przed ostatecznym rozpoznaniem choroby. Stawy stają się bolesneLink otwiera się w nowej karcie, obrzmiałe, bywa, że z towarzyszącą poranną sztywnością. Niekiedy obserwuje się obecność wysięku. Jest to płyn powstający w przebiegu procesu zapalnego. Do jego rozwoju dochodzi w wyniku przenikania płynnych składników osocza przez ściany naczyń krwionośnych i gromadzenia się ich w tkankach. 

W toczniu rzadko dochodzi do powstania deformacji w zajętym stawie. Niekiedy występuje artropatia Jaccouda (zapalenie stawów Jaccouda), spowodowana wiotkością torebki stawowej. Charakteryzuje się ona obecnością łokciowego odchylenia w stawach rąk, czasami z towarzyszącym przykurczem w obrębie stawów międzypaliczkowych.

W badaniu radiologicznym zajętych stawów zwykle nie stwierdza się większych zmian. Jeżeli już są obecne, to zazwyczaj są to zmiany torbielowate w warstwie podchrzęstnej małych stawów rąk. W toczniu rumieniowatym może dojść do ścieńczenia ścięgien zginaczy i prostowników ręki czy łagodnego zgrubienia błony maziowej stawów międzypaliczkowych.

Należy wspomnieć, że w przebiegu tocznia mogą pojawić się wędrujące, zmieniające nasilenie bóle mięśni, osłabienie siły mięśniowej, a w ciężkich przypadkach nawet zaniki mięśni, co będzie prawdopodobnie ograniczało pracę rąk. Chorzy uskarżać się mogą na niemożność podejmowania wielu codziennych czynności, w tym tak prozaicznych, jak pisanie, otwieranie słoików czy podnoszenie i noszenie ciężkich przedmiotów.

Objawy ogólne

Pamiętać trzeba, że poza dolegliwościami koncertującymi się w kończynach górnych mogą pojawić się objawy ze strony innych części ciała oraz ogólne. Te drugie bywają często pierwszym zwiastunem tocznia rumieniowatego. Wśród dolegliwości ogólnych wymienia się zwłaszcza: zmęczenie, spadek apetytu, utratę masy ciała, podwyższoną temperaturę ciała, powiększone węzły chłonne.

Czy to na pewno toczeń?

Rozpoznanie tocznia rumieniowategoLink otwiera się w nowej karcie to bardzo trudne zadanie. Choroba z uwagi na bogaty obraz kliniczny często przypomina inne schorzenia. Stąd też konieczne jest różnicowanie jej z różnymi chorobami. W diagnostyce tocznia rumieniowatego powinno się uwzględnić takie jednostki chorobowe, jak:

1. pęcherzyca rumieniowata,

2. reakcje fotouczuleniowe (np. wielopostaciowe osutki świetlne),

3. trądzik różowaty,

4. łuszczyca,

5. zapalenie skórno-mięśniowe,

6. białaczki,

7. chłoniaki,

8. zespół Sjögrena,

9. zespół fosfolipidowy,

10. reumatoidalne zapalenie stawówLink otwiera się w nowej karcie.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. J. Gryglewicz i wsp., Toczeń rumieniowaty układowy w Polsce, Warszawa 2012.

2. M. Skoczyńska, Skórne postacie tocznia rumieniowatego, „Kosmetologia Estetyczna” 2016, t. 5, nr 6, s. 637–640.

3. P.P. Smith, C. Gordon, Układowy toczeń rumieniowaty: obraz kliniczny, „Dermatologia po Dyplomie” 2011, t. 2, nr 2, s. 28–33.

4. P. Wiland, Zmiany w układzie ruchu w toczniu rumieniowatym układowym w aspekcie różnicowania z reumatoidalnym zapaleniem stawów, „Annales Academiae Medicae

5. Stetinensis” 2010, nr 56, s. 40–44. I. Zimmermann-Górska, Reumatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.