Toczeń rumieniowaty – leczenie, diagnostyka, rozpowszechnienie

Toczeń rumieniowaty, nazywany też trzewnym lub układowym, jest chorobą autoimmunologiczną o bardzo bogatym obrazie klinicznym. Przez to toczeń jest trudny w diagnostyce i leczeniu. Sprawdź, jak często występuje i jak przedstawia się jego rokowanie.

Co to jest toczeń rumieniowaty?

Toczeń rumieniowaty to przewlekłe, wieloukładowe schorzenie autoimmunizacyjne. Rozwija się na skutek nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, do której dochodzi w wyniku utraty tolerancji wobec własnych antygenów (substancji pobudzających układ odpornościowy do produkcji przeciwciał).Obserwuje się m.in. przeciwciała przeciw DNA, przeciw białku Sm czy przeciwjądrowe ANA. Toczeń układowyLink otwiera się w nowej karcie czy inaczej toczeń trzewnyLink otwiera się w nowej karcie, bo tak nazywa się też toczeń rumieniowaty, charakteryzuje się trudnym do przewidzenia przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji, czyli brakiem objawów. Choroba przybiera różnoraką postać w zależności od tego, który narząd czy układ zaatakuje, dlatego stanowi bardzo duży problem diagnostyczny.

Epidemiologia tocznia rumieniowatego

Toczeń rumieniowaty występuje stosunkowo rzadko. W krajach Europy i USA notuje się od 2 do 12 zachorowań na 100000 osób w skali roku. Jeśli chodzi o rozpowszechnienie, choroba dotyczy 40–150 osób na 100000 w Europie i USA. Szacuje się, że w Polsce na toczeń rumieniowaty choruje około 20000 pacjentów, z czego średnio 1/5 każdego roku podlega hospitalizacji. Występują rozbieżności pod względem płci, wieku i rasy w rozpowszechnieniu tocznia. Nawet do 10 razy częściej występuje on w populacji kobiet. Choroba może pojawić się w każdym wieku, lecz najczęściej stwierdzana jest u osób z grupy 16–55 lat. Toczeń rzadziej występuje u przedstawicieli rasy kaukaskiej niż u Afroamerykanów, Azjatów i Latynosów. Poza większym rozpowszechnieniem choroby u tych ras obserwuje się również większą śmiertelność i ryzyko powikłań oraz mniejszą reakcję na leczenie.

Toczeń rumieniowaty – objawy

Objawy tocznia rumieniowatego układowegoLink otwiera się w nowej karcie są różnorodne. Najczęściej rozwijają się następujące dolegliwości:

• zmiany skórne, w tym m.in.: rumień na twarzyLink otwiera się w nowej karcie w kształcie motyla, zmiany skórne o charakterze pęcherzowym, nekroliza naskórka, osutka plamisto-grudkowa. Mogą one wystąpić w dowolnym miejscu, a najczęściej mówi się o toczniu na rękachLink otwiera się w nowej karcie, twarzy, szyi i dekolcie, czyli na częściach ciała najbardziej narażonych na słońce;

• zapalenie błon surowiczych – opłucnej lub osierdzia;

• nadmierne wypadanie włosów – łysienie;

• owrzodzenia jamy ustnej lub nosa;

• zapalenie stawów;

• zmęczenie, osłabienie;

• spadek apetytu i masy ciała;

• zaburzenie pracy nerek, w tym m.in. białkomocz, krwinkomocz, wysoka kreatynina, wałeczki w moczu;

• zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, w tym m.in. drgawki, zaburzenia poznawcze, stan otępienny, neuropatia;

• zaburzenia hematologiczne, w tym m.in. spadek liczby białych krwinek lub płytek krwi, niedokrwistość hemolityczna.

Toczeń rumieniowaty – ile się z nim żyje? Rokowanie

Na przestrzeni lat obserwuje się znaczną poprawę w zakresie rokowania u chorych z toczniem rumieniowatym. Jeszcze w 1955 r. toczeń charakteryzował się bardzo słabym rokowaniem. Blisko połowa chorych przeżywała 5 lat od momentu postawienia rozpoznania. Obecnie sytuacja przedstawia się o wiele lepiej. Szacuje się, że pięcioletnie przeżycie chorych od chwili rozpoznania tocznia trzewnego wynosi 95%. Około 9/10 chorych przeżywa 10 lat, a 75% – 20 lat od postawienia diagnozy. Jednakże mimo niewątpliwego sukcesu nauk medycznych, jakim jest wydłużenie życia osób zmagających się z toczniem rumieniowatym, wciąż wysokie jest ryzyko rozwoju powikłań leczenia przeciwtoczniowego. Obok wielu objawów chorobowych tocznia w znaczący sposób wpływają one na spadek zadowolenia i jakości życia pacjentów.

Toczeń rumieniowaty – diagnostyka

Proces diagnostyczny w toczniu rumieniowatym zaczyna się od szczegółowo przeprowadzanego wywiadu z pacjentem oraz badania przedmiotowego, czyli oceny objawów. W postawieniu rozpoznania tocznia rumieniowatego specjaliści posiłkują się kryteriami klasyfikacyjnymi. Jedne z bardziej znanych to te ustalone przez Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne. W 2012 r. grupa Subcommittee on Classification and Response Criteria opracowała inne powszechnie stosowane kryteria klasyfikacyjne dla tocznia rumieniowatego, w których wzięto pod uwagę więcej objawów tocznia skórnego.Link otwiera się w nowej karcie Dla postawienia diagnozy konieczne są badania laboratoryjne i nierzadko również dodatkowe, których charakter zależy od zajętego przez chorobę narządu. Zarówno diagnoza tocznia rumieniowatego, jak i późniejszy proces leczenia, aby były skuteczne, wymagają z reguły współpracy wielu specjalistów ze względu na złożony obraz kliniczny.

Toczeń rumieniowaty – jak można go leczyć?

Leczenie tocznia układowego opiera się na trzech zasadniczych krokach:

• kontroli procesu zapalnego;

• zapobieganiu nawrotom choroby;

• ograniczeniu ryzyka powikłań, w tym zwłaszcza długoterminowych.

Leczenie tocznia rumieniowatego polega na zwalczaniu objawów. Nie ma terapii przyczynowej tej choroby. Z uwagi na zmienność obrazu klinicznego choroby plan leczenia nierzadko jest modyfikowany. Korzysta się głównie z leków, takich jak:

• kortykosteroidy;

• leki przeciwmalaryczne;

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);

• leki immunosupresyjne.

Wobec wszystkich chorych stosowane są takie zalecenia, jak:

• ochrona przed promieniowaniem UV – stosowanie kremów z filtrami i unikanie przebywania na słońcu w czasie jego największej aktywności;

• zaprzestanie palenia;

• zdrowe odżywianie;

• odpoczynek, unikanie stresu;

• podejmowanie regularnej aktywności fizycznej;

• wsparcie i pomoc ze strony bliskich, a w razie potrzeby też specjalistów.

• Rumień
• Toczeń

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. I. Idasiak-Piechocka, A. Perkowska-Ptasińska, Toczeń rumieniowaty układowy (TRU), „Nefrologia i Dializoterapia Polska” 2016, nr 20, s. 93–99.

2. J. Gryglewicz i wsp., Toczeń rumieniowaty układowy w Polsce, Warszawa 2012.

3. M. Plomer-Niezgoda i wsp., Toczeń trzewny układowy: zasady postępowania. Ocena aktywności choroby, „Dermatologia Kliniczna” 2011, nr 2, s. 99–104.

4. D. Samotij, Leczenie tocznia rumieniowatego układowego – wyzwania i perspektywy na przyszłość, „Varia Medica” 2018, t. 2, nr 5, s. 430–438.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.