Niewydolność wielonarządowa – co to znaczy? Przyczyny i objawy

Niewydolność wielonarządowa to ciężki stan kliniczny zagrażający życiu. Najczęstsza przyczyna jej powstania to sepsa, która jest niewłaściwą reakcją organizmu na zakażenie. Poznaj inne możliwe powody niewydolności wielonarządowej. Sprawdź, jakie objawy mogą jej towarzyszyć i na czym polega leczenie.

Czym jest niewydolność wielonarządowa?

Niewydolność wielonarządowa, określana też jako zespół dysfunkcji wielonarządowej, to stan charakteryzujący się potencjalnie odwracalną niewydolnością przynajmniej dwóch narządów lub układów. Do powstania niewydolności wielonarządowej dochodzi w wyniku niekontrolowanej reakcji zapalnej, co stanowi efekt progresji istniejącego już zaburzenia lub reakcję na czynnik zewnętrzny. Na tej podstawie wyróżniono odpowiednio niewydolność wtórną i pierwotną.

Bez względu na jej rodzaj organizm nie jest w stanie utrzymywać równowagi, przez co narządy przestają pracować prawidłowo. Niewydolność wielonarządowa to krytyczny stan chorobowy, który zagraża życiu. Stan ten ma wysoki współczynnik śmiertelności, który wzrasta wraz z liczbą zajętych przez stan zapalny układów. Niewydolność każdego kolejnego narządu zmniejsza prawdopodobieństwo przeżycia o 15%. Około 1/3 osób z niewydolnością wielonarządową umiera w ciągu 48 godzin, a aż 80% w ciągu 2 tygodni.

• Sprawdź, czym jest TSS, czyli zespół wstrząsu toksycznegoLink otwiera się w nowej karcie. 

Niewydolność wielonarządowa – przyczyny

Najczęstszą przyczyną niewydolności wielonarządowej jest sepsa lub wstrząs septyczny. Sepsa to specyficzna reakcja organizmu na zakażenie. W większości przypadków rozwija się w następstwie infekcji bakteryjnej. Wstrząs septyczny z kolei stanowi swego rodzaju formę sepsy, w której przebiegu rozwija się wstrząs. Do niewydolności wielonarządowej może dojść w wyniku zatrucia, np. po spożyciu muchomora sromotnikowego, który jest uważany za najbardziej trujący grzyb w Polsce.

Zespół niewydolności wielonarządowej bywa też konsekwencją m.in. ciężkich oparzeń, ciężkiej niewydolności krążenia, urazu, zapalenia trzustki, nadczynności tarczycy, tocznia układowego, ciężkich i rozległych operacji, ptasiej grypy, malarii. W około ⅓ przypadków nie udaje się ustalić przyczyny niewydolności wielonarządowej. Do grupy zwiększonego ryzyka tego stanu należą osoby przewlekle chore, w podeszłym wieku, z predyspozycjami genetycznymi i osłabioną odpornością.

Niewydolność wielonarządowa – objawy 

Objawy niewydolności wielonarządowej mogą być różne. Zależą głównie od stopnia zaawansowania tego stanu i dotkniętych nim narządów czy układów. Zazwyczaj obserwuje się dolegliwości ze strony nerek, wątroby, układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Jedne z częstszych objawów niewydolności wielonarządowej to:

• zespół ostrej niewydolności oddechowej;

• podwyższona temperatura ciała;

• zaburzona równowaga płynów;

• arytmia serca, spadek czynności sercaLink otwiera się w nowej karcie;

• zmniejszenie ilości wydalanego moczu;

• zaburzenia czynności wątroby, podwyższone enzymy wątrobowe, objawy hipermetabolizmu, żółtaczka;

• koagulopatie (zaburzenia krzepnięcia krwi);

• zaburzenia świadomości;

• niewydolność krążenia, trudności w odpowiednim odżywianiu i dotlenieniu tkanek;

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. nietolerancje pokarmowe, biegunki, nudności, zatrzymanie stolca);

• uszkodzenie struktur mózgu (encefalopatia), dysfunkcje neurologiczne;

• blada, lepka, chłodna skóra;

• spadek ciśnienia tętniczego krwi.

• Dowiedz się, czym jest astma sercowaLink otwiera się w nowej karcie.

Na czym polega leczenie niewydolności wielonarządowej?

Nie sposób jednoznacznie określić postępowania leczniczego w przebiegu niewydolności wielonarządowej. Zależy ono od tego, których układów lub narządów dotyczy patologiczny proces. Pacjenci pozostają pod opieką na oddziałach intensywnej terapii. Jak dotąd nie opracowano konkretnych wytycznych w leczeniu niewydolności wielonarządowej. To stan wymagający wprowadzenia procedur medycznych podtrzymujących funkcje życiowe i równowagę organizmu. Z uwagi na zaburzenia pracy różnych układów lub narządów leczenie niewydolności wielonarządowej wiąże się z koniecznością interdyscyplinarnego podejścia. Wymagać to może m.in. mechanicznej wentylacji płuc, intensywnego leczenia krążeniowego (podawanie leków inotropowych, których zadaniem jest modulowanie siły i częstości skurczów serca, wypełnianie łożyska naczyniowego), nerkozastępczego, wyrównywania zaburzeń koagulologicznych (podanie np. mrożonego osocza, leków przeciwzakrzepowych, koncentratów krwinek czerwonych i płytkowych), leczenia żywieniowego, stabilizacji środowiska wewnętrznego organizmu (uzupełnianie wody, elektrolitów, wyrównanie równowagi kwasowo-zasadowej). W przypadku zakażenia prowadzi się intensywną antybiotykoterapię.

• Dowiedz się także, jak groźnym stanem jest zapaśćLink otwiera się w nowej karcie.

Źródła:

1. N. M. Gourd, N. Nikitas, Multiple Organ Dysfunction Syndrome, „Journal of Intensive Care Medicine” 2020, t. 35, nr 12, s. 1564–1575.

2. A. El-Menyar, H. Al Thani, E. R. Zakaria i wsp., Multiple Organ Dysfunction Syndrome (MODS): Is It Preventable or Inevitable?, „International Journal of Clinical Medicine” 2012, nr 3, s. 722–730. 

3. B. Mizock, The Multiple Organ Dysfunction Syndrome, „Disease-a-month” 2009, t. 55, nr 8, s. 476–526.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.