Drożny otwór owalny (PFO) – przyczyny i objawy

Drożny otwór owalny (PFO) to często występująca i stosunkowo niegroźna pozostałość po życiu płodowym. Polega ona na tym, że otwór owalny oddzielający prawy i lewy przedsionek serca – który u większości populacji zamyka się niedługo po porodzie – pozostaje otwarty i umożliwia przepływ krwi między obiema stronami kluczowego narządu, z pominięciem krążenia płucnego. Badania wykazują, że częstym objawem tej przypadłości jest migrena z aurą. Choć wada ta nie zawsze wymaga operacji, zamknięcie otworu owalnego zaleca się osobom, które nurkują na dużych głębokościach, ponieważ są oni narażeni na powstawanie zatorów skrzyżowanych, czyli poważnego powikłania PFO. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na temat tego schorzenia.

PFO (drożny otwór owalny) – co to takiego?

W sercu człowieka, między prawym a lewym przedsionkiem, znajduje się otwór owalny, a tuż przy nim przegroda pierwotna, zwana również zastawką otworu owalnego. Przegroda to uniemożliwia przepływ krwi między przedsionkami i występuje u ok. 70% społeczeństwa. U pozostałej części populacji otwór owalny pozostaje drożny. Mówi się wówczas o drożnym otworze owalnym (PFO, ang. patent foramen ovale), który jest pozostałością po życiu płodowym. U rozwijającego się dziecka otwór owalny pełni dość oczywistą i bardzo praktyczną funkcję – umożliwia przepływ krwi między przedsionkami serca, z pominięciem obiegu płucnego, i prawidłowy rozwój serca. Płuca malucha przygotowują się do spełniania swoich funkcji do ostatnich tygodni przed porodem, a rozwijające się dziecko otrzymuje tlen bezpośrednio od matki. Gdy płuca zaczynają prawidłowo działać, otwór owalny zamyka się i krew zaczyna krążyć w obiegu płucnym. Drożny otwór owalny u noworodków – szczególnie tych urodzonych przedwcześnie – może występować jeszcze przez krótki czas po narodzinach i należy uznać to za fizjologię.

Drożny otwór owalny (PFO), który występuje u ok. 30% społeczeństwa, to stosunkowo niegroźna pozostałość po życiu płodowym. Jeśli nie daje żadnych objawów i nie powoduje powikłań, może pozostać niezdiagnozowana do końca życia. 

• Sprawdź, jak dbać o serceLink otwiera się w nowej karcie, aby cieszyć się dobrym zdrowiem przez cały czas.

PFO – jak się objawia?

Jeśli otwór owalny jest niewielki, PFO może nie dawać żadnych objawów. Badania wykazują, że omawiana wada serca może powodować ciężki przebieg choroby dekompresyjnej u nurków, która polega na tworzeniu się pęcherzyków we krwi oraz tkankach organizmu. Do objawów tego schorzenia należą: ogólne osłabienie organizmu, niebieskawo-czerwone przebarwienia na skórze i towarzyszący im świąd, silny ból mięśni i stawów oraz trudności ze swobodnym poruszaniem się. 

Badania pokazują też, że osoby, które mają przetrwały otwór owalny, częściej są narażone na migrenowe bóle głowy. W większości przypadków jest to migrena z aurą, której towarzyszą ból gałek ocznych, nudności oraz wymioty.

Jak zdiagnozować PFO (drożny otwór owalny)?

Aby potwierdzić diagnozę PFO, lekarz skieruje Cię na badanie echokardiografii przezprzełykowej z kontrastem. Jest to najczęściej stosowana metoda diagnostyczna w przypadku tego schorzenia, choć stosuje się tu również echokardiografię przezklatkową (TTE).

• Chcesz dowiedzieć się, jak funkcjonuje układ krwionośny i co warto o nim wiedzieć? Poznaj składniki krwi i ich funkcjeLink otwiera się w nowej karcie!

Jak leczyć PFO?

W wielu przypadkach drożny otwór owalny nie wymaga leczenia, jednak są takie, w których jest ono konieczne. Zamknięcie otworu owalnego zaleca się szczególnie osobom uprawiającym nurkowanie i tym, które są narażone na nawracające niedokrwienne udary mózguLink otwiera się w nowej karcie. Do praktykowanych metod leczenia należą:

• chirurgiczne zamknięcie otworu owalnego – zabieg wykonywany przez kardiochirurgów, który wymaga otwarcia klatki piersiowej i serca;

• przezskórne zamknięcie otworu owalnego – metoda ta polega na umieszczeniu w tętnicy udowej cewnika, przez który zakłada się zapinkę, która ma pełnić funkcję zastawki otworu owalnego. Zabieg wymaga 6-miesięcznej kuracji przeciwpłytkowej, która ma zapobiec powstawaniu skrzepliny wokół zapinki. 

PFO – możliwe powikłania

Najpoważniejszym powikłaniem drożnego otworu owalnego może być zatorowość skrzyżowana, która pojawia się wtedy, gdy na skutek zwiększonego ciśnienia w prawym przedsionku dochodzi do przemieszczenia się skrzepliny z układu żylnego do układu tętniczego. Rzadziej może on być przyczyną zawału mięśnia sercowego, duszności lub zaburzeń rytmu serca (np. migotania przedsionkówLink otwiera się w nowej karcie).

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. M.A. Karolczak, Wykłady o sercu i kardiochirurgii wad wrodzonych, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2008. 

2. C.S. Broberg i in., (tłum. P. Dobrowolski, A. Klisiewicz), Wady wrodzone serca u dorosłych, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2011.

3. A. Witkowski i in., Kardiologia, Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.

4. J. Drożdż i in., Kardiologia kliniczna. Schorzenia serca, układu krążenia i naczyń okołosercowych, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.