Ból opłucnowy – przyczyny, diagnostyka i metody leczenia
Ból opłucnowy to nagły, silny, kłujący lub piekący ból zlokalizowany w klatce piersiowej. Nasila się podczas wdechu i wydechu. Pojawia się w wyniku chorób opłucnej lub wtórnie do innych schorzeń, które prowadzą do jej podrażnienia. Co może być przyczyną bólu opłucnej? Jakie badania należy wykonać? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w poniższym artykule.
Ból opłucnowy – czym się charakteryzuje?
Ból opłucnowy to objaw występujący u osób ze schorzeniami przebiegającymi z podrażnieniem opłucnej. Jest zlokalizowany w klatce piersiowej. Ma charakter kłujący lub piekący i ulega nasileniu podczas wdechu, wydechu, kaszlu, kichania czy śmiechu. Jeśli proces zapalny obejmuje opłucną w pobliżu przepony, dolegliwości bólowe mogą pojawić się w okolicy szyi i ramion. W przeciwieństwie do bólu brzucha w rozlanym zapaleniu otrzewnej ból opłucnowy jest dobrze zlokalizowany. Osoba chora potrafi więc dokładnie wskazać miejsce bólu.
Jeśli chcesz w pełni zrozumieć, skąd bierze się ból opłucnowy, musisz znać kilka podstawowych informacji na temat jej budowy. Opłucna jest błoną surowiczą wyścielającą ściany klatki piersiowej i przeponę (opłucna ścienna) oraz otaczającą płuca (opłucna trzewna). Między opłucną ścienną i trzewną znajduje się jama opłucnowa, w warunkach prawidłowych wypełniona niewielką ilością płynu. W przeciwieństwie do opłucnej ściennej trzewna nie zawiera receptorów bólowych. Ból opłucnowy pojawia się więc dopiero w momencie, gdy uraz lub stan zapalny obejmuje opłucną trzewną. Do pobudzenia receptorów bólowych dochodzi również w wyniku obecności mediatorów stanu zapalnego w płynie opłucnowym. Co ciekawe, typowe objawy bólu opłucnowego były opisywane już przez Hipokratesa w V wieku p.n.e.
Jakie mogą być przyczyny bólu o charakterze opłucnowym?
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn wystąpienia bólu opłucnowego. Wśród nich wymienia się m.in.:
choroby infekcyjne: takie jak ropniak opłucnej; ropień płucLink otwiera się w nowej karcie, wątroby, śledziony; choroba Legionistów (wywołaną przez Legionella pneumophila); zapalenie mięśnia sercowego; wirusowe zapalenie płucLink otwiera się w nowej karcie i opłucnej (wywołane przez adenowirusy, cytomegalowirus, wirus Epstein-Barr, wirusy opryszczki, grypy lub paragrypy albo syncytialny wirus oddechowy);
choroby kardiologiczne – ostry zespół wieńcowy (w tym zawał mięśnia sercowego); zastoinowa niewydolność serca; zapalenie osierdzia;
choroby płucLink otwiera się w nowej karcie, takie jak odma płucnaLink otwiera się w nowej karcie (odma opłucnowa); zatorowość płucna;
choroby przewodu pokarmowego, np. ostre zapalenie trzustki;
choroby nowotworowe, m.in. naciek opłucnej w zaawansowanym raku płuc;
choroby reumatologiczne, w tym zapalenie opłucnej w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego; zapalenie opłucnej w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów.
Nagły początek silnego bólu opłucnowego może świadczyć o zagrażającej życiu chorobie i wymaga natychmiastowej diagnostyki oraz leczenia. Jest jednym z objawów odmy opłucnowej, zatorowości płucnej, zapalenia osierdzia, urazu klatki piersiowej, a nawet zawału mięśnia sercowego.
Do kogo zgłosić się z bólem opłucnowym?
Jeżeli pojawił się u Ciebie ból opłucnowy, niezwłocznie zgłoś się do lekarza rodzinnego. Zbierze on szczegółowy wywiad na temat zgłaszanych dolegliwości, przebytych chorób i przyjmowanych leków. Po badaniu fizykalnym zadecyduje o dalszym postępowaniu – wykonaniu badań dodatkowych, skierowaniu Cię do szpitala lub do innego specjalisty, np. pulmonologa lub kardiologa.
W przypadku silnego bólu w klatce piersiowej wezwij pomoc, dzwoniąc pod numer 999 lub 112, szczególnie jeśli towarzyszą temu inne niepokojące objawy (np. duszność, zaburzenia świadomości).
Jakie badania wykonać?
Podobnie jak w przypadku innych chorób, podstawowe znaczenie w diagnostyce bólu opłucnowego ma wywiad, czyli rozmowa z osobą chorą. Informacje o czasie trwania dolegliwości, objawach towarzyszących, historii przebytych chorób czy stosowanych lekach – wszystkie te dane pomogą lekarzowi w diagnostyce różnicowej i ustaleniu dalszego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.
Przede wszystkim specjalista skupi się na wykonaniu badań w kierunku zagrażających życiu przyczyn bólu opłucnowego:
elektrokardiogamu (EKG) i stężenia troponin we krwi – to podstawowe badania służące do potwierdzenia lub wykluczenia ostrego zespołu wieńcowego (w tym zawału mięśnia sercowego);
RTG klatki piersiowej –- pozwala uwidocznić nie tylko wysięk opłucnowy, zmiany zapalne i ropnie płuc, lecz także groźną odmę opłucnową;
stężenia D-dimerów we krwi – ich podwyższony poziom może wskazywać na zatorowość płucną i wymaga pogłębienia diagnostyki w jej kierunku (m.in. wykonania angio-TK).
W diagnostyce bólu opłucnowego wykorzystuje się też badania laboratoryjne krwi – morfologię krwi, stężenie CRP, kreatyniny, albumin, białka całkowitego, poziom dehydrogenazy mleczanowej, aktywność enzymów trzustkowych i wątrobowych. W przypadku obecności wysięku opłucnowego konieczne może być pobranie jego próbki poprzez nakłucie opłucnej. Materiał jest następnie przekazywany do laboratorium, gdzie oprócz badania ogólnego płynu wykonuje się także posiew.
Zyskaj kompleksową wiedzę na temat badań płucLink otwiera się w nowej karcie.
Metody leczenia osób z bólem opłucnowym
Sposób leczenia osób z bólem opłucnowym jest ściśle związany z przyczyną zgłaszanych dolegliwości. W przypadku zawału mięśnia sercowego leczenie polega na stosowaniu zarówno metod farmakologicznych, jak i zabiegowych. Pilnego leczenia, mającego na celu usunięcie powietrza z jamy opłucnowej, wymagają chorzy z odmą opłucnową. U osób z zatorowością płucną stosuje się leki przeciwkrzepliwe, fibrynolityczne (rozpuszczające zakrzepy wewnątrz naczyń krwionośnych) i leczenie zabiegowe. Jeśli lekarz podejrzewa bakteryjną przyczynę bólu opłucnowego (np. zapalenie płuc), konieczne będzie stosowanie antybiotyków.
Nie można zapominać o leczeniu samego bólu opłucnowego, czyli stosowaniu leków przeciwbólowych. Lekarz sięga najczęściej po niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). U osób, które nie tolerują NLPZ, zmniejszenie dolegliwości jest zwykle możliwe dzięki kortykosteroidom.
Dolegliwości bólowe
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.
lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
Hunter M., Regunath H., Pleurisy, „StatPearls” 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558958/ [dostęp: styczeń 2024].
Reamy B., Williams P., Odom M., Pleuritic Chest Pain: Sorting Through the Differential Diagnosis, „American Family Physician” 2017, https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2017/0901/p306.html [dostęp: styczeń 2024].
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
