Fibraty – działanie, wskazania i przeciwwskazania

Statystyki pokazują, że około 60% Polaków cierpi na zaburzenia gospodarki lipidowej. Podwyższony poziom trójglicerydów i „złego” cholesterolu (LDL) we krwi to prosta droga do miażdżycy, choroby wieńcowej, niewydolności serca, a w końcu także do śmierci. Wsparciem w leczeniu tych dolegliwości są fibraty, czyli leki o wielokierunkowym działaniu, których potencjał odkryto w latach 90. ubiegłego stulecia. Badania wykazują, że obniżają one całkowity poziom cholesterolu nawet o 50% i jednocześnie przyczyniają się do wzrostu stężenia „dobrego” cholesterolu (HDL) o 10–20%. Sprawdź, jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania tego leku.

Zaburzenia gospodarki lipidowej – co to takiego?

Aby wyjaśnić, czym są fibraty, trzeba zacząć od tematu gospodarki lipidowej, której one dotyczą. Badania pokazują, że ponad połowa Polaków zmaga się z podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi. Lipidy to niezbędny element w organizmie człowieka, ponieważ budują błony komórkowe i są cennym magazynem energii. Jeśli jednak jest ich za dużo, dochodzi do zaburzenia gospodarki lipidowejLink otwiera się w nowej karcie, a w konsekwencji do miażdżycy, nadwagiLink otwiera się w nowej karcie, otyłości oraz innych chorób układu krążenia. 

1. Przeczytaj więcej na temat hipercholesteromiiLink otwiera się w nowej karcie, hiperlipidemiiLink otwiera się w nowej karcie i dyslipidemiiLink otwiera się w nowej karcie.

Cholesterol to lipid, który jest odpowiedzialny m.in. za syntezę niektórych witamin i hormonów. Na cholesterol całkowityLink otwiera się w nowej karcie składają się m.in.:

1. LDL (ang. low-density lipoprotein) – ta frakcja to tzw. zły cholesterol. Jeśli występuje w nadmiernej ilości, gromadzi się na ścianach tętnic i „zapycha” naczynia krwionośne;

2. HDL (ang. high-density lipoprotein) – frakcja zwana również dobrym cholesterolem, bierze udział w transporcie lipidów do wątroby, która je rozkłada i w konsekwencji obniża ich poziom we krwi.

Aby ocenić, jak funkcjonuje gospodarka lipidowa w Twoim organizmie, wykonaj badanie krwiLink otwiera się w nowej karcie zwane lipidogramemLink otwiera się w nowej karcie. Wykaże ono stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu oraz ogólny poziom trójglicerydów we krwi. Podwyższony poziom frakcji LDL i wynikający z niego wysoki cholesterol całkowity to wskazanie do leczenia, w którym mogą pomóc fibraty. 

1. Przeczytaj na temat przyczyn holersteromii rodzinnejLink otwiera się w nowej karcie.

Jak działają fibraty?

Fibraty to leki, które były znane już w latach 60. ubiegłego stulecia, jednak dopiero w latach 90. zaczęto wykorzystywać ich potencjał. Wszystko za sprawą odkrycia nieznanych wcześniej receptorów jądrowych PPAR, z którymi mogą wiązać się fibraty. Zachodząca wówczas reakcja chemiczna wpływa na geny odpowiedzialne za metabolizm kwasów tłuszczowych. W leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej często stosuje się statyny, ale fibraty także są doceniane ze względu na wielokierunkowe działanie:

1. podwyższają poziom dobrego cholesterolu poprzez stymulowanie syntezy apolipoprotein AI i AII;

2. aktywują enzym, który rozkłada trójglicerydy i obniża ich poziom we krwi;

3. przyczyniają się do tego, że frakcje LDL są w mniejszym stopniu wychwytywane przez receptory komórek.

Fibraty rozpuszczają się w tłuszczach, co początkowo stanowiło problem dla chorych, którzy powinni stosować dietę niskotłuszczową. Jednak z biegiem czasu opracowano taką postać leku, która nie koliduje z tym ważnym zaleceniem. 

Aktualnie naukowcy prowadzą badania nad jeszcze szerszym zastosowaniem fibratów. Prawdopodobnie mogą one pomóc w leczeniu niektórych nowotworów, marskości i stłuszczenia wątroby, a także łagodzić objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Jakie znaczenie dla gospodarki lipidowej mają fibraty?

Fibraty wykazują wysoką skuteczność w walce z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Obniżają ryzyko wystąpienia zawału serca (hamują postęp zmian miażdżycowych m.in. w tętnicach wieńcowych) i powstawania zakrzepów. Po ich zażywaniu Twój lipidogram może wyglądać zdecydowanie lepiej, ponieważ lek:

1. obniża stężenie trójglicerydów,

2. obniża całkowite stężenie cholesterolu we krwi o 30–50%;

3. wpływa na wzrost „dobrego” cholesterolu HDL o 10–20%;

4. obniża poziom „złego” cholesterolu LDL o 10–20%.

Pamiętaj, że jest to lek dostępny na receptę, który powinien być przyjmowany zgodnie z zaleceniami lekarza. 

1. Szukasz domowych sposobów na obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi? Wypróbuj czerwony ryż na cholesterol i poznaj przepisy na smaczne, a przy tym zdrowe dania. 

Jakie są wskazania do stosowania fibratów?

Przyjmowanie leków na obniżenie cholesterolu rozważane jest w przypadku osób, u których zmiana nawyków żywieniowych (tj. dieta niskotłuszczowa) nie przynosi oczekiwanych skutków. Fibraty zalecane są także osobom, które cierpią nie tylko na zaburzenia gospodarki lipidowej, ale zmagają się jednocześnie z takimi przypadłościami, jak:

1. dna moczanowa – lek obniża poziom kwasu moczowego;

2. cukrzyca – fibraty nie obniżają poziomu glukozy, ale zapobiegają niektórym powikłaniom cukrzycy;

3. otyłość;

4. ostre zapalenie trzustki wywołane hipertriglicerydemią;

5. dysbetalipoproteinemia rodzinna – jest to choroba genetyczna, w której przebiegu w organizmie chorego przez cały czas utrzymuje się wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów.

Stosowanie fibratów wprowadza się też u osób, które nie reagują na leczenie statynami lub źle tolerują inne leki.

Fibraty – przeciwwskazania do stosowania

Z prozdrowotnych właściwości fibratów nie mogą korzystać osoby poniżej 18 roku życia. Wśród przeciwwskazań do stosowania tego leku wymieniane są przede wszystkim:

1. kamica żółciowa;

2. niewydolność nerek;

3. niewydolność wątroby;

4. przewlekłe zapalenie trzustki, które nie jest wywołane przez hipertriglicerydemię;

5. ciąża i karmienie piersią.

Pamiętaj, że każdy lek należy stosować zgodnie ze wskazaniami lekarza i trzeba liczyć się z wystąpieniem działań niepożądanych. W przypadku fibratów mogą wystąpić takie objawy, jak: osłabienie, utrata apetytu, bóle brzucha, wzdęcia, wymioty, nudności czy zawroty głowy.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. P. Chruściel i in., Fenofibrat – miejsce we współczesnej farmakoterapii, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2015. 

2. M. Włochal i in., Hiperlipidemie wtórne – patogeneza i leczenie, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2016. 

3. A. Cichocka, Hipercholesterolemia, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2022.

4. A. Mamcarz i in., Lipidologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.