Zaburzenia gospodarki lipidowej – rodzaje, przyczyny, sposoby leczenia

Zaburzenia gospodarki lipidowej to inaczej dyslipidemia. Mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny. Stanowią główny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Sprawdź, jakie są główne rodzaje zaburzeń lipidowych. Dowiedz się, na podstawie jakich badań są one rozpoznawane i na czym polega ich leczenie.

Czym są zaburzenia lipidowe?

Zaburzenia gospodarki lipidowej to nieprawidłowości w zakresie poszczególnych frakcji lipoprotein. To kompleks o złożonej budowie, w której wyróżnia się m.in. trójglicerydy i cholesterol. Do głównych zaburzeń gospodarki lipidowej należą:

1. hipercholesterolemiaLink otwiera się w nowej karcie – poziom cholesterolu całkowitegoLink otwiera się w nowej karcie przekracza 190 mg/dl (5 mmol/l) lub stężenie cholesterolu frakcji LDL wynosi ponad 115 mg/dl (3 mmol/l);

2. hiperlipidemiaLink otwiera się w nowej karcie mieszana – poziom cholesterolu całkowitego lub cholesterolu frakcji LDL oraz trójglicerydów jest ponad normę;

3. hipertriglicerydemia – poziom trójglicerydów przekracza 150 mg/dl (1,7 mmol/l);

4. dyslipidemia aterogenna – podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu frakcji LDL oraz obniżenie stężenia frakcji cholesterolu HDL;

5. niedobór cholesterolu frakcji HDL – w przypadku mężczyzn poziom poniżej 40 mg/dl (1 mmol/l), kobiet – mniej niż 45 mg/dl (1,2 mmol/l).

Jakie są przyczyny zaburzeń lipidowych?

W zależności od przyczyn powstania zaburzeń gospodarki lipidowej eksperci wyróżnili dyslipidemięLink otwiera się w nowej karcie pierwotną, związaną z uwarunkowaniami genetycznymi i oddziaływaniami środowiskowymi, oraz dyslipidemię wtórną, która jest konsekwencją innych problemów zdrowotnych. W przypadku dyslipidemii pierwotnej specjaliści podkreślają dziedziczną skłonność do wystąpienia zaburzenia, za którą odpowiadają mutacje genowe. Czynnikiem, który wyzwala zaburzenia lipidowe, jest przede wszystkim niewłaściwa dieta bogata w tłuszcze.

Do wtórnych zaburzeń gospodarki lipidowej doprowadzić mogą m.in.: 

1. zaburzenia hormonalne, a zwłaszcza niedoczynność tarczycy, 

2. przewlekła niewydolność nerek, 

3. lipodystrofia (miejscowy lub uogólniony zanik tkanki tłuszczowej),

4. otyłość,

5. anoreksja, 

6. cukrzyca typu 2,

7. cholestaza (upośledzone tworzenie lub odpływ żółci z wątroby do dwunastnicy), 

8. przyjmowanie niektórych leków (np. cyklosporyn, tiazydów, glikokortykosteroidów, retinoidów).

Zaburzenia lipidowe – objawy i powikłania

Same zaburzenia gospodarki lipidowej z reguły nie dają żadnych objawów. Tylko u części osób mogą pojawić się żółtaki, czyli małe żółte guzki na powiekach, na rękach czy stopach, oraz rąbek starczy rogówki. O istnieniu zaburzeń lipidowych pacjenci dowiadują się zazwyczaj dopiero na podstawie badań kontrolnych. Bardzo ważne jest regularne sprawdzanie stanu gospodarki lipidowej, gdyż jej zachwianie wiąże się z wieloma poważnymi konsekwencjami.

Zaburzenia lipidowe są wymieniane przez ekspertów jako główny czynnik rozwoju miażdżycy, która prowadzi do zmian w budowie naczyń, a dokładnie do ich zwężenia. Zmniejszone światło naczynia krwionośnego zaburza z kolei przepływ krwi, co wiąże się z trudnościami w rozprowadzaniu po organizmie tlenu i składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Miażdżyca to także ryzyko zatoru i zakrzepu, które powodują niedokrwienie i są stanami zagrożenia życia. Prowadzi również do wzrostu ciśnienia tętniczego, a to sprzyja wystąpienia zawału serca i innych chorób sercowo-naczyniowych.

1. Dowiedz się, czym jest zespół metabolicznyLink otwiera się w nowej karcie.

Rozpoznawanie zaburzeń lipidowych

Rozpoznanie zaburzeń gospodarki lipidowej opiera się na tzw. lipidogramie. To badanie z krwiLink otwiera się w nowej karcie, w którym ocenia się stężenie poszczególnych frakcji lipoprotein. Pamiętaj, żeby się do niego odpowiednio przygotować. LipidogramLink otwiera się w nowej karcie przeprowadza się w godzinach porannych z uwagi na zmiany dobowe badanych parametrów. Przed badaniem unikaj stresu i wzmożonego ruchu. Nie zapomnij, aby być na czczo. Ostatni posiłek spożyj do godziny 18 dnia poprzedniego. Na kilka dni przed badaniem nie dokonuj drastycznych zmian w sposobie żywienia. Jeśli lekarz uzna to za stosowne, rozszerzy diagnostykę zaburzeń lipidowych o dodatkowe badania.

Na czym polega leczenie zaburzeń lipidowych?

Zaburzona gospodarka lipidowa powinna być leczona. Kluczową rolę odgrywa tu zmiana stylu życia, a zwłaszcza podejmowanie ruchu i zdrowa dieta. Dieta przy zaburzeniach lipidowych polega głównie na redukcji ilości tłuszczów nasyconych zwierzęcych i węglowodanów. Powinno się ograniczyć alkohol i sól. Należy unikać dań wysoko przetworzonych typu fast food, tłustych. Trzeba rezygnować ze smażenia na głębokim tłuszczu. Lepsze będą dania pieczone bez dodatku tłuszczu i gotowane na wodzie lub parze.

Osoby z nadmierną masą ciała powinny zadbać o zrzucenie nadliczbowych kilogramów. Skorzystaj z pomocy dietetyka, który opracuje jadłospis najbardziej odpowiedni dla Twoich możliwości i potrzeb. Przeczytaj o diecie DASH, którą specjaliści proponują w leczeniu chorób układu krążenia. Zapoznaj się też z poradnikiem na temat wpływu czerwonego ryżu na cholesterol. Leczenie zaburzeń lipidowych może wymagać stosowania leków. W farmakoterapii wykorzystuje się głównie statyny, fibratyLink otwiera się w nowej karcie, fitosterole, kwasy omega 3, żywice jonowymienne czy inhibitory receptora PCSK9.

Źródła:

1. A. Folga, A. Mamcarz, Zaburzenia lipidowe. Online: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/935,zaburzenia-lipidowe [dostęp: 30.08.2023].

2. W. Łukaszewski, M. Kręgielska-Narożna, Diagnostyka i leczenie zaburzeń lipidowych według wytycznych Europejskiego towarzystwa Kardiologicznego (ESc) i Europejskiego towarzystwa Miażdżycowego (EAS) z 2016 roku, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2018, t. 9, nr 1, s. 23–35.

3. F. Szymański, M. Barylski, B. Cybulska i wsp., Rekomendacje dotyczące leczenia dyslipidemii w Polsce — III Deklaracja Sopocka Interdyscyplinarne stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, „Choroby Serca i Naczyń” 2018, t.15, nr 4, s. 199–210.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.