Hiperlipidemia – jak kontrolować i leczyć zbyt wysoki cholesterol?

Hiperlipidemia to zaburzenie lipidowe, w którym poziom cholesterolu i/lub trójglicerydów we krwi przekracza zalecane normy. Stan ten – jeśli nie jest odpowiednio leczony – może prowadzić m.in. do choroby niedokrwiennej serca. Dowiedz się, jak powinno wyglądać leczenie hiperlipidemii i po jakie środki zapobiegawcze sięgnąć, aby Twój lipidogram nie był powodem do niepokoju!

Hiperlipidemia – co to takiego?

Hiperlipidemia to jedno z zaburzeń lipidowychLink otwiera się w nowej karcie, w którym poziom lipidów (tłuszczów), takich jak cholesterol lub trójglicerydy, we krwi jest podwyższony. Te lipidy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale ich nadmiar może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroba niedokrwienna serca, udar niedokrwienny mózgu, a nawet cukrzyca typu 2.

Stan ten może – podobnie jak cukrzyca – mieć charakter pierwotny lub wtórny. Hiperlipidemia pierwotna wynika z mutacji genetycznych i może być dziedziczna. Często mówi się nawet o hiperlipidemii rodzinnej, która sprawia, że u wielu członków rodziny biologicznej występuje podwyższone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. 

Z kolei hiperlipidemia wtórna (nabyta) wynika z innych chorób lub niewłaściwego stylu życia. Prowadzi do niej m.in. dieta bogata w tłuszcze trans i brak aktywności fizycznej.

Hiperlipidemia – kiedy cholesterol jest za wysoki? Normy

O zbyt wysokim cholesterolu całkowitymLink otwiera się w nowej karcie można mówić, gdy jego poziom przekracza 190 mg/dl. Gdy spojrzysz na swój lipidogramLink otwiera się w nowej karcie, zobaczysz, że w wynikach badań wyszczególniono również cholesterol LDL (“zły” cholesterol), którego poziom u osób zdrowych nie powinien przekraczać 115 mg/dl. Dla osób z wysokim ryzykiem chorób serca normy są bardziej restrykcyjne. Poziom cholesterolu HDL – znanego również jako “dobry” cholesterol – powinien wynosić co najmniej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet. Poziom trójglicerydów na czczo nie powinien przekraczać 150 mg/dl.

Pamiętaj, że wyniki badań zawsze powinny być interpretowane przez lekarza, więc po otrzymaniu wyników od razu zgłoś się na konsultację. Pamiętaj, że obniżony poziom frakcji HDL również może świadczyć o zaburzeniach lipidowych (np. dyslipidemii aterogennejLink otwiera się w nowej karcie), które także wymagają leczenia. 

Przyczyny hiperlipidemii

Hiperlipidemia może wynikać z różnych przyczyn. Najważniejsze z nich to:

1. czynniki genetyczne – niektóre formy hiperlipidemii są dziedziczne. Jeśli Twoi rodzice lub rodzeństwo mają nieprawidłowy lipidogram, istnieje prawdopodobieństwo, że Ty również możesz mieć nieprawidłowy poziom cholesterolu;

2. dieta – spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych i cholesterolu może prowadzić do hiperlipidemii;

3. brak aktywności fizycznej – ćwiczenia pomagają obniżać poziom cholesterolu LDL („złego cholesterolu”) i podnosić poziom cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu”). Dlatego u wyczynowych sportowców poziom cholesterolu całkowitego – w którym uwzględniane są frakcje HDL i LDL – może być podwyższony;

4. otyłość – to jeden z czynników ryzyka hiperlipidemii;

5. cukrzyca – cukrzyca typu 1. i 2. jest czynnikiem ryzyka hiperlipidemii.

Objawy hiperlipidemii

Hiperlipidemia często nie daje żadnych objawów, dopóki nie powoduje poważnych problemów zdrowotnych. W niektórych przypadkach mogą wystąpić żółtaki, czyli małe, żółte guzki na skórze, zwłaszcza wokół oczu lub stawów. Symptomem, który wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, jest ból w klatce piersiowej: może to być objaw choroby wieńcowej, która jest jedną z najczęstszych przyczyn zawału serca. Zbyt wysoki cholesterol sprzyja też problemom z pamięcią lub/i myśleniem. 

Diagnoza i leczenie hiperlipidemii

Podstawowym badaniem diagnostycznym w kierunku hiperlipidemii jest badanie krwi zwane lipidogramem. Ten test mierzy poziom różnych typów lipidów we krwi, w tym cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, cholesterolu HDL oraz trójglicerydów.

Leczenie hiperlipidemii zależy od jej przyczyny i nasilenia problemu. Może obejmować terapię farmakologiczną, w ramach której podaje się  statyny, niacynę, fibratyLink otwiera się w nowej karcie, kwasy omega-3 i inne. Jeśli hiperlipidemia jest spowodowana innymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca, leczenie głównej dolegliwości może pomóc obniżyć poziom lipidów. W każdym przypadku lekarze zalecają zmianę stylu życia – zdrową dietę, zwiększenie aktywności fizycznej, utratę wagi czy rezygnację z używek. 

Regularne ćwiczenia fizyczne mogą pomóc obniżyć poziom cholesterolu LDL i podwyższyć poziom cholesterolu HDL. Zaleca się co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej większość dni tygodnia.

Konieczne jest również monitorowanie efektów leczenia za pomocą regularnych badań krwi. 

Dieta przy hiperlipidemii

Dieta jest jednym z kluczowych elementów leczenia hiperlipidemii. Jeśli chcesz ustabilizować poziom cholesterolu we krwi:

1. Ogranicz spożycie tłuszczów nasyconych, ponieważ mogą podnosić poziom cholesterolu LDL i obniżać poziom cholesterolu HDL. Zastąp je tłuszczami roślinnymi pod postacią oliwy z oliwek czy oleju rzepakowego.

2. Jedz więcej produktów bogatych w błonnik – nie tylko pomaga na cholesterol, ale również na pracę przewodu pokarmowego.

3. Jedz więcej ryb, które są bogate w zdrowe tłuszcze, czyli kwasy omega-3. Pomagają one obniżyć poziom trójglicerydów we krwi;

4. Unikaj alkoholu, który podnosi poziom trójglicerydów i cholesterolu i ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie. 

Hiperlipidemia – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli masz zbyt wysoki poziom cholesterolu, w pierwszej kolejności udaj się do lekarza pierwszego kontaktu (internisty lub lekarza rodzinnego), który przeprowadzi szczegółowy wywiad, oceni ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i skieruje do specjalisty. Leczeniem hiperlipidemii – w zależności od przyczyn problemu – zajmuje się kardiolog, diabetolog lub endokrynolog.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. A. Cichocka, Hipercholesterolemia, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2022.

2. D. Głąbska i in., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

3. B. Cybulska i in., Zaburzenia lipidowe, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2006.

4. M. Gierba i in., Hipercholesterolemia rodzinna i inne genetycznie uwarunkowane dyslipidemie, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2015.

5. A. Bukiya, Cholesterol: From Chemistry and Biophysics to the Clinic, Wydawnictwo Academic Pr Inc, New York 2022.

6. A. Dembińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.