Jak objawia się kwasica ketonowa u dzieci i dorosłych?

Kwasica ketonowa jest zaburzeniem metabolicznym, w którego przebiegu dochodzi do ciężkiego odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych. Jest spowodowana nadmierną produkcją ciał ketonowych w organizmie. Do jej wystąpienia może dojść w przebiegu cukrzycy, niedożywienia czy choroby alkoholowej. Sprawdź, jak objawia się kwasica ketonowa u dzieci i osób dorosłych.

Czym jest kwasica ketonowa?

Kwasica ketonowa to zaburzenie metaboliczne związane z podwyższonym poziomem ciał ketonowych w surowicy krwi. Do ciał ketonowych zaliczamy aceton, kwas acetylooctowy i β-hydroksymaślan. Związki te są produktem metabolizmu kwasów tłuszczowych w wątrobie, a cały proces podlega regulacji hormonalnej. Powstawanie ciał ketonowych jest stymulowane przez wysoki poziom glikogenu i obniżony poziom insulinyLink otwiera się w nowej karcie we krwi. To dlatego na wystąpienie kwasicy ketonowej są narażone szczególnie osoby chore na cukrzycęLink otwiera się w nowej karcie.

Istotne klinicznie zwiększenie ilości ciał ketonowych może wystąpić w przypadku:

• niekontrolowanej cukrzycy (cukrzycowa kwasica ketonowa),

• nadużywania alkoholu (alkoholowa kwasica ketonowa),

• skrajnego niedożywienia (kwasica ketonowa związana z niedożywieniem).

Zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci przyczyną kwasicy ketonowej jest najczęściej cukrzyca. Nadmierna produkcja ciał ketonowych jest u diabetyków konsekwencją hiperglikemiiLink otwiera się w nowej karcie (podwyższonego poziomu glukozy we krwi) i względnego lub bezwzględnego niedoboru insuliny. Wzrost poziomu ciał ketonowych prowadzi do zmniejszenia pH krwi <7,35 (kwasicy metabolicznej), odwodnienia i poważnych zaburzeń elektrolitowych.

Kwasica ketonowa może wystąpić zarówno u pacjentów z cukrzycą typu 1, jak i cukrzycą typu 2. Bezwzględny niedobór insuliny występuje u osób z cukrzycą typu 1. Choroba ta ma charakter autoimmunologiczny. W wyniku obecności w organizmie przeciwciał skierowanych przeciwko własnym komórkom dochodzi do uszkodzenia trzustki – narządu odpowiadającego m.in. za produkcję insuliny. Jej początkowo obniżone stężenie, a następnie całkowity brak prowadzi do hiperglikemii i wielu powikłań, w tym kwasicy ketonowej. U pacjentów z cukrzycą typu 2. niedobór insuliny ma charakter względny. Oznacza to, że hormon znajduje się we krwi, jednak nie działa prawidłowo na tkanki. Jest to konsekwencją insulinooporności, czyli zmniejszonej wrażliwości komórek na działanie insuliny.

Dowiedz się więcej o cukrzycy:

• Gdzie się zbadać, aby wykryć cukrzycę? Kto ją leczy?Link otwiera się w nowej karcie

• Na czym polega badanie poziomu insuliny po obciążeniu i o czym mówią wyniki?Link otwiera się w nowej karcie

Kwasica ketonowa – objawy u dorosłych

Objawom kwasicy ketonowej bardzo często towarzyszą symptomy hiperglikemii, dlatego są zwykle wymieniane razem. Zgłoś się na pilną konsultację lekarską w przypadku wystąpienia:

• poliurii (oddawania dużych ilości moczu, również w nocy),

• polidypsji (nadmiernego apetytu),

• zmniejszenia masy ciała mimo wzmożonego apetytu,

• wymiotów,

• bólu brzucha,

• osłabienia,

• zaburzeń koncentracji,

• charakterystycznego „owocowego” zapachu z ust.

W przebiegu kwasicy ketonowej może dojść również do problemów z oddychaniem (pogłębionego, szybkiego oddechu, tzw. oddech Kussmaula), zaburzeń świadomości i śpiączki. W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego pod numerem 999 lub 112. Jeśli nie jesteś w stanie zrobić tego samodzielnie, poproś osobę znajdującą się w pobliżu o wezwanie pomocy. Kwasica ketonowa wymaga natychmiastowego leczenia w warunkach szpitalnych, stanowi bowiem bezpośrednie zagrożenie dla Twojego życia. Jeśli Ty lub Twoje dziecko zmagacie się z cukrzycą, dobrym pomysłem jest noszenie na ręku bransoletki z informacją o chorobie i numerem telefonu do osoby bliskiej.

Sprawdź także:

• Kwasica mleczanowa – co to takiego? Jak można ją leczyć?Link otwiera się w nowej karcie

• Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi? Jak go obniżyć?Link otwiera się w nowej karcie

Kwasica ketonowa u dzieci – objawy

Wystąpienie objawów kwasicy ketonowej jest dość często pierwszym zauważalnym dla rodzica objawem cukrzycy u malucha. Szacuje się, że zaburzenie to stwierdzane jest u 3% dzieci w momencie postawienia diagnozy cukrzycy typu 1. Jest również najczęstszą przyczyną hospitalizacji i zgonów u dzieci z cukrzycą typu 1, dlatego tak ważne, aby jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Objawy kwasicy ketonowej u dzieci są bardzo podobne do symptomów u osób dorosłych. Najmłodsi mogą mieć jednak problem ze zgłaszaniem niektórych z nich rodzicowi. Obserwuj uważnie swojego malucha i niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem, jeśli zauważysz u niego:

• nadmierny apetyt i zmniejszenie masy ciała,

• częste oddawanie większej niż dotychczas ilości moczu i oddawanie moczu w nocy,

• osłabienie, niechęć do zabawy, apatię,

• nawracające infekcje,

• pogorszenie wyników w szkole, zaburzenia koncentracji,

• ból brzucha,

• nudności i wymioty,

• charakterystyczny „owocowy” zapach z ust.

Jeśli u Twojego dziecka pojawią się zaburzenia świadomości lub nieprawidłowy, pogłębiony i przyspieszony oddech, nie zwlekaj! Wezwij pogotowie!

Diagnostyka i leczenie kwasicy ketonowej

Rozpoznanie kwasicy ketonowej u dzieci i dorosłych opiera się na charakterystycznych objawach i wynikach badań laboratoryjnych. Konieczne jest wykonanie badań krwi, przede wszystkim:

• stężenia glukozy,

• poziomu ciał ketonowych,

• stężenia kreatyniny, mocznika, elektrolitów,

• gazometriiLink otwiera się w nowej karcie i równowagi kwasowo-zasadowej.

Niezbędne jest także wykonanie badania ogólnego moczu, posiewu moczu i krwi, badania elektrokardiograficznego (EKG) i RTG klatki piersiowej.

Leczenie polega w pierwszej kolejności na ustabilizowaniu stanu ogólnego osoby chorej. Można to osiągnąć dzięki odpowiedniemu nawodnieniu, regulowaniu poziomu glukozy we krwi (za pomocą dożylnego wlewu insuliny) oraz wyrównywaniu zaburzeń elektrolitowych. Konieczne jest uważne monitorowanie pacjenta.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. P. Ghimire, A. Dhamoon, Ketoacidosis, „StatPearls” 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534848/, dostęp: czerwiec 2023.

2. J. Lizzo, A. Goyal, V. Gupta, Adult Diabetic Ketoacidosis, „StatPearls” 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560723/, dostęp: czerwiec 2023.

3. N. EL-Mohandes i in., Pediatric Diabetic Ketoacidosis, „StatPearls” 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470282/, dostęp: czerwiec 2023. 

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.