Niedokrwistość megaloblastyczna – dowiedz się więcej na temat tej choroby

Niedokrwistość megaloblastyczna to rodzaj anemii wynikający z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. Przeczytaj, jakie mogą być przyczyny jej powstania oraz jakie objawy jej towarzyszą. Dowiedz się, na podstawie jakich badań lekarz diagnozuje anemię megaloblastyczną i jak wygląda jej leczenie.

Niedokrwistość megaloblastyczna – co to za choroba? 

Niedokrwistość to stan, w którym liczba erytrocytówLink otwiera się w nowej karcie, czyli krwinek czerwonych, oraz ilość hemoglobiny (białka obecnego w erytrocytach) są niewystarczające, aby zapewnić organizmowi odpowiedni poziom natlenienia. Eksperci wyróżniają kilka rodzajów niedokrwistości, a jedną z nich jest niedokrwistość megaloblastyczna. Charakteryzuje się ona zwiększoną wielkością czerwonych krwinek, co jest konsekwencją nieprawidłowej syntezy DNA. Przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej jest przeważnie niedobór kwasu foliowego, czyli witaminy B9 i lub witaminy B12.

Przeczytaj więcej: RDW CV – normy, znaczenie, interpretacja wynikówLink otwiera się w nowej karcie

Niedokrwistość megaloblastyczna – przyczyny 

Za niedokrwistość megaloblastyczną związaną z niedoborem witaminy B12 odpowiadać mogą zaburzenia wchłaniania. Często są wynikiem chorób toczących się w jelicie cienkim, które nie pozwalają na prawidłowe wchłanianie składników pokarmowych. Złe wchłanianie witaminy B12 związane może być z niedoborem lub brakiem czynnika wewnętrznego, czyli tzw. czynnika Castle'a. Czynnik ten wytwarzany jest przez komórki śluzówki żołądka i ułatwia wchłanianie witaminy B12. Do niewystarczającej ilości tego czynnika dojść może na skutek zabiegu resekcji żołądka – gastrektomii lub w przebiegu niedokrwistości Addisona-Biermera, która jest chorobą autoimmunologiczną. Przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej jest również za mały udział witaminy B12 w diecie (np. dieta wegańska) lub zarażenie tasiemcem z gatunku bruzdogłowiec szerokiLink otwiera się w nowej karcie.

Niedokrwistość megaloblastyczna wynikająca z niedoboru kwasu foliowego jest zazwyczaj konsekwencją: 

• zaburzeń wchłaniania,

• diety niedoborowej,

• wzmożonego zapotrzebowania (np. w przebiegu ciąży, po krwotoku),

• stosowania leków zaburzających metabolizm czy wchłanianie witaminy B9.

Eksperci zwracają też uwagę na przypadki anemii megaloblastycznej powodowanej jednoczesnym niedoborem kwasu foliowego i witaminy B12. Stan taki nierzadko jest związany z psylozą, inaczej sprue tropikalną. Specjaliści jak dotąd nie określili przyczyn powstania tego schorzenia. 

Sprawdź: Hematologia – czym się zajmuje? Diagnostyka chorób układu krwiotwórczegoLink otwiera się w nowej karcie

Niedokrwistość megaloblastyczna – objawy

Objawami anemii megaloblastycznej są przede wszystkim:

• ogólne osłabienie,

• blada skóra o słomkowym odcieniu, 

• duszność,

• zmniejszony apetyt, 

• osłabienie wrażeń smakowych,

• bóle, zawroty głowy,

• piekący, czerwony język,

• skłonność do biegunek lub zaparć i nudności,

• zapalenie błony śluzowej żołądka,

• niechęć do ruchu, aktywności.

W przypadku niedokrwistości megaloblastycznej wynikającej z niedoboru witaminy B12 rozwinąć mogą się również objawy neurologiczne, takie jak spowolnienie psychiczne i apatia, zaburzenia pamięci, urojenia, halucynacje, drażliwość, depresja, stupor, zaburzenia czucia głębokiego, niestabilność chodu, ataksja, parestezje.

Zapewnij sobie wsparciu w powrocie do zdrowia

Na czym polega diagnostyka niedokrwistości megaloblastycznej?

Rozpoznanie anemii megaloblastycznej rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu i badania przedmiotowego. Następnie lekarz kieruje na podstawowe badania laboratoryjne, w tym morfologię z rozmazem. Dostarcza ona informacji na temat wszystkich morfotycznych krwi. Stwierdzane są w niej takie nieprawidłowości, jak: 

• zwiększenie średniej objętości erytrocytów (MCV), 

• powiększenie krwinek czerwonych, 

• hiperchromia erytrocytów (nadbarwliwość krwinek czerwonych), 

• anizocytoza (występowanie we krwi erytrocytów, których średnica znacznie odbiega od normy), 

• poikilocytoza (zmiana kształtu czerwonych krwinek), 

• hipersegmentacja jąder granulocytów (za duża liczba jąder w tym rodzaju białych krwinek), 

• obecność patologicznych płytek krwi.

Następnie pacjent kierowany jest na oznaczanie stężenia kwasu foliowego i witaminy B12. Jeśli lekarz nie jest pewien rozpoznania, zleci dodatkowo oznaczenie poziomu homocysteinyLink otwiera się w nowej karcie i kwasu metylomalonowego, badanie czynności wydzielniczej żołądka i stanu wyścielającej go błony śluzowej. 

W niedokrwistości megaloblastycznej stężenie żelaza jest w normie lub podwyższone. Wzrasta poziom LDH, czyli dehydrogenazy mleczanowej będącej enzymem uczestniczącym w produkcji energii. Stwierdza się też podniesione stężenie bilirubiny, czyli barwnika żółciowego.

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. Jednocześnie składniki te są uzupełniane poprzez zmianę sposobu odżywiania – stosowanie diety bogatej w witaminy B9 i B12 i suplementacji ustalonej przez lekarza. Jeśli doustne przyjmowanie środków z tymi witaminami okaże się niewystarczające, podaje się je dożylnie. Eksperci podają, że dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 wynosi 1–2 μg, a na kwas foliowy 0,1–0,2 mg. W ciężkich przypadkach konieczne bywa przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych. 

Dobrymi źródłami witaminy B9 są:

• zielone warzywa liściaste (np. brukselka, kapusta włoska, sałata, szpinak), 

• jajka, 

• kiełki pszenicy, 

• podroby (wątróbka), 

• otręby pszenne. 

Z kolei bogate w witaminę B12 są:

• podroby (wątroba, nerki), 

• jajka, 

• pestki słonecznika, 

• ryby (np. śledź, dorsz, pstrąg, łosoś, makrela), 

• mięso (kurczak, cielęcina). 

Aby dieta w anemii megaloblastyczną była odpowiednia, najlepiej zgłosić się w tej sprawie do dietetyka, który zadba o równowagę i wartościowe składniki.

Źródła:

1. I. Hus, A. Mastalerz-Migas, Algorytm różnicowania przyczyn niedokrwistości, „Lekarz POZ” 2022, nr 1, s. 12-17.

2. K. Sułek, Niedokrwistości megaloblastyczne. Online: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/727,niedokrwistosci-megaloblastyczne [dostęp: 22.10.2023].

3. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2010.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.