Ognisko hipodensyjne – co to takiego i jakie ma znaczenie z punktu widzenia diagnostyki?

Ognisko hipodensyjne to zmiana, którą można dostrzec podczas tomografii komputerowej. W tym obszarze współczynnik osłabienia promieni RTG, które przechodzą przez tkanki, jest niższy od ustalonej normy, a obraz w tych miejscach jest ciemniejszy. Taki wynik badania często świadczy o torbielach i guzach, w przypadku których konieczna jest pogłębiona diagnostyka. Ogniska hipodensyjne mogą również wskazywać na udar mózgu. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na ten temat.

Ognisko hipodensyjne – co to takiego?

Ognisko hipodensyjne – zwane również obszarem hipodensyjnym – to zmiana widoczna podczas tomografii komputerowej. W jej trakcie – podobnie jak podczas prześwietlenia – przez ciało człowieka przechodzi promieniowanie rentgenowskie (RTG). Każda tkanka ma charakterystyczny dla siebie współczynnik osłabienia promieniowania i w odniesieniu do tych norm opisywany jest obraz widoczny podczas tomografii komputerowej. Jeżeli omawiany współczynnik jest niższy od ustalonej normy, można stwierdzić istnienie ogniska hipodensyjnego, a jeśli jest on wyższy, można mówić o hiperdensyjności. 

Pomiary dokonywane są za pomocą jednostek Hounsfielda (Hounsfield Units), które określają gęstość radiologiczną. Norma dla kości wynosi +130 HU, dla mięśni +40 HU, natomiast dla tkanki tłuszczowej od -80 do -100 HU [1]. Jeśli w opisie badania TKLink otwiera się w nowej karcie zobaczysz wzmiankę na temat ognisk hipodensyjnych, musisz wiedzieć, że w obrębie badanych tkanek zaszły jakieś zmiany. Najczęściej są to ropnie lub niezłośliwe guzy, jednak ich dokładny charakter można ustalić podczas dalszej diagnostyki.

Jak wygląda obszar hipodensyjny w tomografii komputerowej?

Gdy patrzysz na obraz tkanek uzyskany podczas tomografii komputerowej lub na wynik prześwietlenia, nie jesteś w stanie określić, jakiego rodzaju zmiany w nich zachodzą – to zadanie należy do lekarza. Jednak nawet oko laika potrafi dostrzec, że niektóre obszary na zdjęciu są jaśniejsze, a inne ciemniejsze. Obszary hipodensyjne to ciemniejsze fragmenty obrazu. Dzieje się tak dlatego, że zmienione tkanki w mniejszym stopniu pochłaniają promienie rentgenowskie. Ciemniejszy odcień jest wyraźnie widoczny wtedy, gdy współczynnik osłabienia promieniowania RTG pozostałych tkanek jest prawidłowy. Obszary hipodensyjne mogą wystąpić niemal w każdej tkance ciała, jednak najczęściej diagnozuje się je w narządach przewodu pokarmowego (wątrobie, trzustce, jelitach), nerkach oraz mózgu. 

• Zobacz także: Jak wygląda badanie mózgu i kiedy należy je wykonać?Link otwiera się w nowej karcie

Obszar hipodensyjny – przyczyny

Istnienie obszaru hipodensyjnego w mózgu czy w wątrobie to stan, który może mieć różne przyczyny. Najczęściej są to zmiany w obrębie tkanek o charakterze torbieli, ropniLink otwiera się w nowej karcie, naczyniaków lub niezłośliwych guzów nowotworowych. Gdy widzisz ten termin w opisie badania, nie panikuj. Stwierdzenie istnienia obszarów hipodensyjnych nie jest równoznaczne z chorobą nowotworową – konieczna jest poszerzona diagnostyka, jednak nie należy z góry zakładać najgorszego scenariusza. 

O czym mogą świadczyć ogniska hipodensyjne w wątrobie?

Ogniska hipodensyjne w wątrobie mogą świadczyć o następujących rodzajach zmian:

• naczyniaki – łagodne nowotwory występujące w obrębie naczyń krwionośnych i limfatycznych. W badaniu tomografem widoczne są jako kuliste lub guzkowate zmiany. W większości przypadków zmiany poniżej 10 cm wystarczy regularnie kontrolować za pomocą aparatu USG, a dopiero zmiany zwiększające swoją objętość kwalifikują się do leczenia operacyjnego;

• torbiele – to wyraźnie odgraniczone zmiany o równych, gładkich brzegach. Niektóre z nich są bardzo podobne do guzów wątroby. Podczas tomografii komputerowej można uwidocznić również zmiany w innych częściach ciała, np. torbiel trzustki;

• ogniskowy rozrost guzkowy wątroby (FNH) – zazwyczaj występuje u młodych kobiet i pań w średnim wieku. Nie jest to zmiana nowotworowa. Jej obecność wiąże się z przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej, dlatego leczenie polega m.in. na odstawieniu środków hormonalnych;

• ropień wątroby – podobnie jak inne ropnie występujące w organizmie – to „zbiorniki”, które wypełniają się ropną treścią na skutek infekcji bakteryjnej (np. w wyniku zakażenia bakterią Klebsiella pneumoniae). Na obrazie TK ropnie pojawiają się jako ogniska hipodensyjne niekiedy przypominające kiście winogron;

• gruczolak wątrobowokomórkowy – to  rodzaj guza wątroby, który częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Jeśli zostanie zdiagnozowany, musi być pod stałą obserwacją, ponieważ może przerodzić się w nowotwór złośliwy.

Ogniska hipodensyjne w mózgu – na co mogą wskazywać?

Obszary hipodensyjne mogą świadczyć o udarze mózguLink otwiera się w nowej karcie. Ogniska są wynikiem procesów, jakie zachodzą na skutek niedokrwienia – dochodzi tu do niedoboru tlenu, powstaje obrzęk i współczynnik osłabienia promieniowania się obniża. 

Pamiętaj, że w przypadku podejrzenia udaru mózgu najważniejsza jest szybka reakcja, dlatego trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na charakterystyczne objawy widoczne gołym okiem. Będą to przede wszystkim: problemy z mówieniem i poruszaniem się, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, silne bóle głowy o nieznanej przyczynie, drętwienie twarzy i kończyn po jednej stronie ciała. Osoba, która doznała udaru, musi jak najszybciej znaleźć się na oddziale neurologicznym najbliższego szpitala. Tomografia komputerowa, która wykazuje obecność ognisk hipodensyjnych, wykonywana jest już w celu potwierdzenia, że doszło do udaru. Ogniska hipodensyjne mogą wskazywać również na urazy, stłuczenie mózguLink otwiera się w nowej karcie, obrzęk lub guz.

Ognisko hipodensyjne – jakie jest jego znaczenie dla diagnostyki?

Obecność ognisk hipodensyjnych w tkankach to informacja dla lekarza, że w badanym obszarze pojawiła się jakaś patologiczna zmiana. Jej charakter można często określić od razu i bardzo szybko wdrożyć odpowiednie leczenie. Jeśli jednak zachodzi podejrzenie nowotworu złośliwego, konieczna będzie dalsza diagnostyka, np. biopsja. W przypadku zmian takich jak naczyniaki badanie to nie jest wskazane ze względu na duże ryzyko wystąpienia krwawienia, które będzie trudne do zahamowania.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. B. Pruszyński, Diagnostyka obrazowa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023. 

2. W. Richard Webb i in., Tomografia komputerowa. Zastosowanie kliniczne, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, Wrocław 2023.

3. J. Walecki i in., Tomografia komputerowa, https://wydawnictwopzwl.pl/download/222270100.pdf (dostęp z 17.01.2024).

4. G. Abbott i in., Diagnostyka obrazowa klatki piersiowej – atlas przypadków klinicznych, Wydawnictwo MediPage, Warszawa 2018.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.