Czym jest smog fotochemiczny?

Smog fotochemiczny pojawia się z reguły nad miastami w czasie słonecznej, gorącej pogody, przy dużym nasileniu ruchu ulicznego. W Polsce występuje rzadziej niż smog kwaśny, który rozwinąć się może w okresie grzewczym. Znajdujące się w smogu fotochemicznym substancje wykazują szkodliwy wpływ na organizm człowieka. Sprawdź, jakie mogą być konsekwencje narażenia na ten rodzaj zanieczyszczenia powietrza.

Czym jest smog fotochemiczny?

Smog fotochemiczny to rodzaj zanieczyszczenia powietrza, rozwijający się w słoneczne dni w miejscach o dużym ruchu ulicznym. Dla jego określenia stosowane są również nazwy: „smog typu Los Angeles”, „smog jasny” czy „smog biały”. Opisać go można jako brunatną mgłę, która pojawia się, gdy znajdujące się w powietrzu zanieczyszczenia – głównie spaliny samochodowe – wchodzą w reakcję z promieniowaniem słonecznym. Obecne w spalinach węglowodory i tlenki azotu wchodzą w reakcję ze światłem, wskutek czego dochodzi do powstania m.in. formaldehydu, nadtlenku wodoru, acetaldehydu czy ozonu. Wszystkie wykazują toksyczne działanie na organizm człowieka. 

Smog Los Angeles a londyński

Warto w tym miejscu wspomnieć o drugim obok smogu Los Angeles niebezpiecznym zanieczyszczeniu powietrza, jakim jest smog londyński. To inaczej „smog kwaśny” lub „smog klasyczny”, który daje o sobie znać w chłodnych miesiącach, gdy trwa sezon grzewczy. Powstaje na skutek niepełnego spalania paliw do ogrzewania. W jego składzie na uwagę zasługują wysokie stężenia takich substancji, jak: tlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, sadza czy pyły. 

• Dowiedz się więcej: Hipertriglicerydemia – jakie są przyczyny i sposoby leczenia?Link otwiera się w nowej karcie

Gdzie występuje smog fotochemiczny?

Smog fotochemiczny obserwowany jest przeważnie od czerwca do września. Sprzyja mu panująca wówczas pogoda – wysoka temperatura powietrza, duże nasłonecznienie, słaby wiatr. Smog fotochemiczny w Polsce zaobserwować można w największych miastach, które obciążone są dużym ruchem samochodowym. Wśród miast na świecie, w których najczęściej dochodzi do powstania smogu fotochemicznego, wymieniane są m.in.: Santiago, São Paulo,Kair,Szanghaj, Bangkok, Tokio, Nowy Jork, Madryt, Teheran, Pekin.

• Przeczytaj też: Czym jest dekstrokardia? Poznaj przyczyny i sposoby diagnozowaniaLink otwiera się w nowej karcie

Zatrucie smogiem – objawy

W wyniku częstej lub długiej ekspozycji na smog fotochemiczny istnieje ryzyko zatrucia. Obraz kliniczny zatrucia smogiem jest złożony. Towarzyszyć mu mogą m.in.:

• uporczywy, ciągły ból głowy – to przeważnie pierwsza oznaka zatrucia,

• kaszel, który nasila się adekwatnie do czasu spędzonego na zewnątrz,

• ból gardła, chrypka, uczucie gryzienia i pieczenia w gardle, 

• trudności z oddychaniem, świszczący oddech, duszności, ból oskrzeli,

• łzawienie i pieczenie oczu, wynikające z drażniącego działania smogu na spojówki,

• nadmierny stres oksydacyjny i związany z tym stan zapalny,

• trudności z koncentracją, problemy ze skupieniem uwagi, uczucie ciężkiej głowy, wzmożona senność.

Jak smog fotochemiczny wpływa na zdrowie?

Smog fotochemiczny znany jest przede wszystkim ze szkodliwego wpływu na układ oddechowyLink otwiera się w nowej karcie. Narażenie na to zanieczyszczenie powietrza powoduje zaostrzenie przebiegu chorób płuc lub sprzyja ich powstawaniu u osób dotychczas zdrowych. Smog fotochemiczny podnosi ryzyko astmy oskrzelowej, zapalenia płuc czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – POCHP. Co więcej, długotrwałe przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu grozi powstaniem nowotworu płuc, zatok, jamy ustnej, gardła, krtani i przełyku.

• Dowiedz się, na czym polega jonizacja powietrzaLink otwiera się w nowej karcie.

Szkodliwe konsekwencje smogu fotochemicznego zaobserwować można w układzie krążenia. Zanieczyszczenie to doprowadzić może do kłopotów z oddychaniem, którym towarzyszy ból w klatce piersiowej. Dodatkowo zawarte w nim substancje podnoszą ciśnienie tętnicze krwi, zaburzają rytm pracy serca, a to czynniki predysponujące do zawału mięśnia sercowego, choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca czy udaru mózgu.

Smog fotochemiczny nie pozostaje bez wpływu na układ nerwowy. U narażonych na niego osób obserwuje się zaburzenia funkcji poznawczych i przewlekłe zmęczenie. W sposób szczególny stają się one dotkliwe dla osób w podeszłym wieku. Co więcej, u seniorów przewlekłe przebywanie w smogu fotochemicznym przyspiesza proces starzenia się całego układu nerwowego, a tym samym obniża sprawność umysłową.

Szkodliwe konsekwencje smogu fotochemicznego obejmują nie tylko choroby układu oddechowego, krążenia i nerwowego, ale i:

• zaburzenia psychiczne, w tym m.in. depresję, 

• obniżoną sprawność układu odpornościowego, osłabienie funkcji obronnych organizmu, a w konsekwencji zwiększoną podatność na infekcje i inne choroby,

• alergie,

• zaburzenia płodności,

• choroby skóry,

• zaburzenia w rozwoju prenatalnym – wady wrodzone, gorsze parametry u noworodków, wolniejszy rozwój płodu, gorsze umiejętności motoryczne, poznawcze czy językowe.

Smog – jak się przed nim chronić?

Istnieje szereg działań, które pomocne są w ograniczeniu szkodliwego wpływu smogu na zdrowie. Wymienić można wśród nich zwłaszcza:

• unikanie miejsc o niskiej jakości powietrza, typu centra dużych miast, okolice przemysłowe,

• kontrolowanie stanu zanieczyszczenia powietrza – bieżące śledzenie alertów ostrzegawczych, 

• pozostawanie w domu, gdy jakość powietrza jest zła, 

• stosowanie odpowiedniej maski z filtrem podczas przebywania na zewnątrz,

• korzystanie z oczyszczaczy powietrza w domu,

• zmiana ubrań i wzięcie prysznica po powrocie do domu, gdy panuje niska jakość powietrza, 

• wspierania organizmu zdrowym stylem życia, m.in. poprzez wzbogacenie jadłospisu o produkty bogate w chlorofil, który wykazuje zdolność do oczyszczania organizmu z metali,

• wietrzenie pomieszczeń zamkniętych, gdy stężenie pyłów jest niższe – najlepiej rano lub po południu,

• podejmowanie aktywności fizycznej w okresie największego natężenia zanieczyszczenia powietrza w domu czy na siłowni.

Źródła:

1. E.K. Chen, D. Zmirou-Navier, C. Padilla i wsp., Effects of air pollution on the risk of congenital anomalies: a systematic review and meta-analysis, „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2014, t. 1, nr 8, s. 7642–7668.

2. J. Jędrak, E. Konduracka, A. Badyda i wsp., Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, Krakowski Alarm Smogowy, Kraków 2017.

3. F. Kowalska, Zanieczyszczenie powietrza istotnym zagrożeniem dla zdrowia mieszkańców polskich miast, „Refleksje” 2020, nr 21, s. 71–83.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.