Czym są mykotoksyny? Jak wygląda zatrucie pleśnią?

Z pewnością zdarzyło ci się zaobserwować cienki, biały puch na powierzchni ulubionych konfitur lub pomidora czy brzoskwini. To pleśń, która może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia. Dlatego też w takich sytuacjach należy wyrzucić cały produkt. Wiele osób usuwa jedynie charakterystyczny kożuszek, co jest dużym błędem.

Pleśń tworząca się na produktach spożywczych sięga znacznie głębiej niż ich powierzchnia. Produkuje toksyczne substancje o nazwie mykotoksyny. Są one wyjątkowo niebezpieczne, przede wszystkim w przypadku bardzo małych dzieci. Dlatego też, jeśli widzisz charakterystyczny, biały nalot na produktach żywieniowych, lepiej od razu wyrzuć je do kosza. Nie nadają się do spożycia.

Co to są mykotoksyny?

Mykotoksyny to substancje, które wydzielane są przez pleśń. W zależności od rodzaju mogą mieć właściwości mutagenne (powodujące mutacje), teratogenne (zwiększające ryzyko wad płodu), a także karcynogenne (type: entry-hyperlink id: 23LzGUGvLgafuz0w9FJyGW).

Do mykotoksyn zalicza się m.in.:

• ochratoksyny – występują przede wszystkim na warzywach, zbożach, w sokach owocowych, na kukurydzy i orzechach,

• patulinę – znaleźć ją można w kiełbasie, owocach, pieczywie i sokach owocowych,

• trichotecyny – występują w zbożach i ich produktach,

• alfatoksyny – najczęściej występują w nasionach roślin strączkowych, zbożach, piwie, mleku i przyprawach,

• fumonisyny – występują w płatkach kukurydzianych, kaszach, mące i kukurydzy.

Warto zaznaczyć, że zepsuta żywność to niejedyne źródło mykotoksyn. Grzyby pleśniowe produkujące te toksyczne substancje mogą wzrastać w zawilgoconych budynkach, ale także na płótnie, materiałach z dużą zawartością celulozy, drewnie i gipsowych ścianach.

Rozwojowi mykotoksyn sprzyja temperatura powyżej 25 stopni Celsjusza. Jeśli przedostają się do organizmu człowieka lub zwierzęcia, mogą powodować zatrucia pokarmowe o ostrym przebiegu, zaburzenia układu oddechowego i pokarmowego, a w skrajnych przypadkach nawet zgon. Dodatkowo poważnie zaburzają pracę wątrobyLink otwiera się w nowej karcie.

Zatrucie pleśnią. Dlaczego trzeba wyrzucać spleśniałe jedzenie?

Zachowując podstawowe zasady higieny, możesz uniknąć poważnego zatrucia mykotoksynami. Mogą one bowiem dostać się do wnętrza organizmu poprzez zakażony produkt spożywczy, ale również na drodze inhalacji. Jeśli tylko zauważysz na owocu lub dżemie pleśń, koniecznie wyrzuć cały produkt. Dlaczego jest to tak istotne? Rozwój pleśni nie zaczyna się wcale na powierzchni danego produktu. W przypadku owoców proces rozwoju grzybów pleśniowych inicjowany jest w pestce, dlatego też cały owoc może wyglądać zdrowo i apetycznie. Jeśli biały kożuch pojawi się na jego powierzchni, świadczy to o zakażeniu całego produktu.

Zatrucie mykotoksynami – objawy

Symptomy zatrucia mykotoksynami nie są specyficzne. Zalicza się do nich m.in.:

• ostre zatrucie pokarmowe, przebiegające z bólem brzucha, biegunką i silnymi wymiotami,

• długotrwałe uczucie zmęczenia i apatię,

• sztywność stawów lub dolegliwości bólowe występujące w ich okolicy,

• zawroty głowyLink otwiera się w nowej karcie,

• spadek odporności,

• omdlenia,

• żylakiLink otwiera się w nowej karcie,

• upośledzenie wzrostu i rozwoju (dotyczy płodów i małych dzieci),

• alergię,

• obrzęki kończyn i płuc,

• zaburzenia prawidłowego funkcjonowania wątroby,

• wrzody,

• śpiączkę,

• krwawienia z jelita,

• problemy z koncentracją i pamięcią.

Jeśli masz jakiekolwiek podejrzenia, że ty lub członek twojej rodziny (zwłaszcza małe dziecko) mogliście zakazić się mykotoksynami, niezwłocznie zgłoś się do lekarza. Szybka interwencja może nawet uratować życie.

• Zobacz także: Jak objawia się zatrucie amoniakiemLink otwiera się w nowej karcie i zatrucie rtęciąLink otwiera się w nowej karcie?

Co działa na mykotoksyny? Leczenie zatrucia

Najczęściej na zatrucia związane z infekcją mykotoksynami podaje się węgiel aktywny. Usuwa on zalegające w organizmie toksyny i łagodzi objawy biegunki. W poważniejszych przypadkach konieczna może się okazać hospitalizacja. Ponieważ jak dotąd nie odkryto jednego skutecznego leczenia zatrucia tymi grzybami pleśniowymi, najlepszym sposobem jest po prostu prewencja.

Zminimalizuj ryzyko zatrucia mykotoksynami

W celu uniknięcia poważnego zatrucia lub rozwoju innych chorób pamiętaj o kilku podstawowych zasadach.

• Nie wykrawaj miejsc pokrytych pleśnią i nie zjadaj pozostałości. Jeśli zauważysz pleśń, wyrzuć cały produkt. Dotyczy to zarówno owoców, jak i dżemów czy jogurtów.

• Obróbka termiczna nie jest skuteczna w walce z mykotoksynami. Gotowanie, smażenie, duszenie na parze czy pieczenie nie spowoduje zahamowania rozrostu toksycznych grzybów.

• Nie wykładaj żywności bezpośrednio na deskę do krojenia czy stół kuchenny. Zarodniki grzybów mogą osiadać na tych powierzchniach. Pamiętaj, aby regularnie myć lub dezynfekować blaty kuchenne.

• Przechowuj posiłki zgodnie z zaleceniami producenta i nie spożywaj ich po dacie ważności.

• Systematycznie myj lodówkę odpowiednimi środkami o działaniu antybakteryjnym i antygrzybicznym.

• Aby uniknąć rozwoju pleśni w domu, nie zapominaj o wietrzeniu mieszkania. Grzyby pleśniowe mogą gromadzić się m.in. pod panelami, za tapetami, w zakamarkach ścian, przy listwach podłogowych.

Warto stosować te zasady, aby skutecznie przeciwdziałać zatruciu mykotoksynami i powikłaniom, jakie z niego wynikają.

Źródła:

1. S. Jarzynka, M. Dąbkowska, I. Netsvyetayeva i E. Swoboda-Kopeć. Mikotoksyny – niebezpieczne metabolity grzybów pleśniowych. Medycyna Rodzinna 2010, t.4, s. 113–119.

2. M. Miśniakiewicz. Biologiczne zanieczyszczenia żywności. Mykotoksyny. Zeszyty Naukowe 2008, nr 781, s. 113–129.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.