Tętno paradoksalne – co to takiego? O czym świadczy?

Tętno paradoksalne, zwane także tętnem dziwacznym, to zmniejszenie siły pulsacji lub jej całkowity zanik w fazie wdechu. Zazwyczaj towarzyszy mu również spadek ciśnienia skurczowego o ponad 10 mmHg. Stan ten sam w sobie nie jest chorobą, ale może być spowodowany np. tamponadą serca lub pojawia się w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Nieprawidłowe tętno rzadko występuje jako samodzielny objaw – zazwyczaj towarzyszą mu inne symptomy w postaci duszności, nagłego spadku ciśnienia, a nawet zaburzeń świadomości. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na temat tętna paradoksalnego.

Tętno paradoksalne – co to takiego?

Prawidłowe bicie sercaLink otwiera się w nowej karcie powinno mieścić się w zakresie 60–100 uderzeń na minutę. Jeżeli jest ich znacznie więcej, można mówić o tachykardii (częstoskurczu), a mniejsza liczba świadczy o bradykardii. U zdrowego człowieka tętnoLink otwiera się w nowej karcie – czyli falisty ruch naczyń tętniczych, uwarunkowany elastycznością ścian tętnic i zależny od skurczów serca – nie powinno zależeć od czynności oddechowej. Można zaobserwować jedynie lekkie przyspieszenie pulsu w fazie wdechu i zwolnienie w trakcie wydychania powietrza. Taka niemiarowość oddechowa mieści się w granicach fizjologii. Jednak gdy podczas wdechu siła pulsacji (lub też wypełnienia tętna) jest wyraźnie słabsza, a ciśnienie skurczowe krwi obniża się przynajmniej o 10 mmHg, można mówić o tętnie paradoksalnym (łac. pulsus paradoxus), określanym również jako dziwaczne. 

Tętno paradoksalne samo w sobie nie jest stanem chorobowym, ale może świadczyć o chorobach serca. Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, umów się na konsultację kardiologiczną.

Jak rozpoznać tętno paradoksalne?

Tętno paradoksalne rozpoznaje się na podstawie podstawowego badania pulsu. Lekarz przykłada opuszki dwóch lub trzech palców powyżej nadgarstka i na tej podstawie określa podstawowe cechy tętna, takie jak: częstość, miarowość oraz wypełnienie. Drugim narzędziem, które pozwala rozpoznać tętno paradoksalne, jest aparat do mierzenia ciśnienia, fachowo zwany sfigmomanometrem. Potwierdzeniem „dziwacznego” tętna będzie niemożność wysłuchania pierwszego, skurczowego tonu podczas wdechu pacjenta.

Lekarz może stwierdzić tętno paradoksalne, gdy:

1. amplituda – czyli różnica między ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym – zmniejsza się podczas wdechu;

2. fala krwi narasta bardzo powoli i później niż u zdrowego człowieka osiąga swoje największe natężenie;

3. parametry obserwowane podczas wdechu znacząco różnią się od tych, które występują w trakcie wydechu;

4. skurczowe ciśnienie tętnicze rejestrowane podczas wdechu jest przynajmniej o 10 mmHg większe niż w czasie wydechu.

Tętno paradoksalne – jakie objawy mu towarzyszą?

Tętno paradoksalne nie występuje jako samodzielny objaw, ale w towarzystwie innych symptomów dotyczących układu krążenia. Zazwyczaj pojawia się razem z zaburzeniami krążeniowo-oddechowymi, wśród których należy wymienić: duszności, spadki ciśnienia, rozwijający się wstrząs, a także zaburzenia świadomości. 

1. Sprawdź, jak dbać o serce i na czym polega profilaktykaLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie są przyczyny tętna paradoksalnego?

Tętno paradoksalne może pojawiać się w przebiegu takich chorób, jak: przewlekła obturacyjna choroba płuc, zaciskowe zapalenie osierdzia, odma śródpiersia czy zatorowość płucna. Nieprawidłowości na poziomie tętna często pojawiają się wraz z tamponadą serca, czyli stanem, w którym dochodzi do gromadzenia się płynu (np. krwi) w worku osierdziowym. Zazwyczaj proces ten przebiega szybko. Duża ilość płynu powoduje wzrost ciśnienia w worku osierdziowym, a to znacznie zmniejsza wydolność kluczowego narządu organizmu człowieka. Na skutek tego procesu dochodzi też do zaburzenia krążenia krwi.

1. Dowiedz się, czym jest arytmia – jakie daje objawy i czy jest groźna.Link otwiera się w nowej karcie

Czy tętno paradoksalne jest groźne?

Tętno paradoksalne zawsze jest powodem do niepokoju, ponieważ współistnieje z poważnymi chorobami, które mogą prowadzić do ciężkiej niewydolności sercaLink otwiera się w nowej karcie, niedokrwienia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, a w przypadku braku odpowiedniej reakcji do zatrzymania krążenia i śmierci.

Jeśli odczuwasz ból w okolicy serca, płuc albo dolegliwości, takie jak duszności czy ucisk w klatce piersiowej, nie czekaj, tylko skontaktuj się z pogotowiem. W następnej kolejności umów się do lekarza specjalisty. Konieczne mogą okazać się dodatkowe badania, takie jak echokardiografia lub badania obrazowe, np. USG czy RTG.

Źródła:

1. K. Bieganowska, Nagły zgon sercowy, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.

2. C. Galler, Choroby serca i układu krążenia, Wydawnictwo Medpharm, Wrocław 2011.

3. M. Karolczak (red.), Wykłady o sercu i kardiochirurgii wad wrodzonych, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2008. 

4. T. Levy, Choroby serca. Zwalczaj przyczyny, nie objawy, Oficyna Wydawnicza ABA, Warszawa 2019.

5. G. Opolski (red.), Kardiologia. Kompendium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.