Układ rozrodczy

W tej kategorii znajdziesz artykuły dotyczące funkcjonowania układu rozrodczego, najczęstszych schorzeń, takich jak zaburzenia hormonalne, niepłodność czy infekcje intymne, oraz metod ich leczenia. Dowiesz się również, jakie badania profilaktyczne warto wykonywać, aby wcześnie wykryć ewentualne problemy zdrowotne.

Układ rozrodczy mężczyzny

Męski układ rozrodczy składa się z narządów wewnętrznych i zewnętrznych. Najważniejsze elementy to jądra, nasieniowody, gruczoły dodatkowe oraz cewka moczowa. Jądra pełnią szczególnie istotną funkcję – produkują plemniki oraz testosteron, czyli hormon odpowiedzialny za męskie cechy płciowe. Nasieniowody transportują plemniki do cewki moczowej, skąd podczas ejakulacji są uwalniane na zewnątrz.

Gruczoły dodatkowe, takie jak prostata i pęcherzyki nasienne, wydzielają płyn, który razem z plemnikami tworzy nasienie. Cewka moczowa pełni podwójną funkcję – przewodzi zarówno mocz, jak i nasienie.

Plemniki zawierają połowę materiału genetycznego (w ich jądrze komórkowym znajdują się 23 chromosomy, czyli połowa pełnego zestawu ludzkich chromosomów, który wynosi 46). Kiedy plemnik łączy się z komórką jajową (która zawiera drugą połowę materiału genetycznego), tworzą nową, unikalną istotę – to pierwszy krok do powstania życia!

Układ rozrodczy kobiety

Żeński układ rozrodczy również składa się z narządów wewnętrznych i zewnętrznych. Jajniki produkują komórki jajowe oraz hormony – estrogeny i progesteron, które regulują cykl menstruacyjny. Kiedy komórka jajowa dojrzewa, jajowody transportują ją w kierunku macicy. Jeśli w jajowodzie dojdzie do zapłodnienia, zapłodniona komórka przemieszcza się do macicy, gdzie może dojść do zagnieżdżenia (implantacji). Jeśli tak się stanie, w macicy rozwija się zarodek – w ten sposób zaczyna się ciąża.

Jeśli jednak nie doszło do zapłodnienia, błona śluzowa macicy złuszcza się, co powoduje menstruację – naturalne zakończenie cyklu, po którym organizm zaczyna przygotowywać się do kolejnego. Pochwa, jako elastyczny kanał rodny, łączy macicę z zewnętrznymi narządami płciowymi i odgrywa ważną rolę zarówno w cyklu menstruacyjnym, jak i podczas porodu.

To, co dzieje się w Twoim organizmie, jest sterowane przez hormony. U mężczyzn najważniejszą rolę odgrywa testosteron. U kobiet natomiast kluczowe są estrogeny i progesteron, które regulują cykl menstruacyjny oraz przygotowują organizm do ewentualnej ciąży.

Jakie mogą być choroby układu rozrodczego?

W przypadku mężczyzn mogą to być:

• Zapalenie prostaty – infekcja lub stan zapalny tego gruczołu, który może powodować ból w dolnej części pleców, trudności w oddawaniu moczu oraz ból podczas ejakulacji.

• Zespół bólu miednicy przewlekłej – stan charakteryzujący się przewlekłym bólem w okolicy miednicy, który może być związany z problemami prostaty lub innymi schorzeniami układu moczowo-płciowego.

• Nowotwory elementów układu rozrodczego, np. jądra, prącia – rak jądra może objawiać się powiększeniem tego gruczołu, bólem lub uczuciem ciężkości w mosznie, charakterystycznymi symptomami nowotworu złośliwego prącia są z kolei m.in.: ból, pieczenie w cewce moczowej oraz trudności w oddawaniu moczu.

• Infekcje grzybicze, w tym grzybica penisa – objawiają się zaczerwienieniem, pieczeniem oraz swędzeniem okolic intymnych.

• Infekcje przenoszone drogą płciową, np. chlamydioza, rzeżączka – mogą prowadzić do bólu podczas oddawania moczu, wydzieliny z cewki moczowej oraz bólu jądra.

W przypadku kobiet choroby układu rozrodczego to m.in.:

• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych, którego objawy obejmują nieregularne miesiączki, nadmierne owłosienie (hirsutyzm) oraz problemy z płodnością.

• Endometrioza – choroba, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy rośnie poza macicą. Charakteryzuje się silnymi bólami menstruacyjnymi, bolesnością podczas stosunku oraz obfitymi miesiączkami.

• Torbiel jajnika lub jajowodu – torbiele to zamknięte przestrzenie wypełnione płynem lub substancjami galaretowatymi. Mogą być funkcjonalne (związane z cyklem menstruacyjnym) lub patologiczne (wynikające z innych schorzeń) i często nie wywołują objawów.

• Mięśniaki macicy – niezłośliwe guzy, które mogą powodować bóle w podbrzuszu oraz zaburzenia miesiączkowania, takie jak obfite krwawienia.

• Rak szyjki macicy – główną przyczyną tego nowotworu jest zakażenie wirusem HPV. Wczesne objawy mogą obejmować krwawienia międzymiesiączkowe i ból miednicy.

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby układu rozrodczego stanowią istotny problem zdrowotny na całym świecie. Przykładowo, rak szyjki macicy jest czwartym najczęściej występującym nowotworem u kobiet, z rocznym wskaźnikiem zachorowalności wynoszącym około 570 tysięcy przypadków globalnie. Zespół policystycznych jajników (PCOS) dotyka z kolei od 8% do 17% pacjentek w wieku rozrodczym i stanowi jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności. Endometrioza występuje u około 6–10% kobiet w tym samym przedziale wiekowym i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych oraz obniżenia jakości życia.

U mężczyzn powszechnie występuje zapalenie prostaty – dotyczy około 10–20% dorosłych pacjentów. Natomiast rak prostaty jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn.

Zakażenia przenoszone drogą płciową (STI) dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Szacuje się, że około 10–15% osób dorosłych zmaga się z tymi infekcjami. Dlatego tak ważna jest edukacja i profilaktyka w zakresie zdrowia intymnego. Regularne badania kontrolne oraz szczepienia przeciwko wirusowi HPV mogą znacząco wpłynąć na zmniejszenie zachorowań na nowotwory i infekcje przenoszone drogą płciową.